مقدمه: به استناد بندهای 2 و 6 ماده 7 قانون بازار اوراق بهادار مصوب آذرماه سال 1384 ، این دستورالعمل به منظور امتیازبندی و انتخاب متقاضیان فعالیت کارگزاری در بورس و همچنین تعیین شرایط شروع فعالیت کارگزاری در بورس تنظیم شده است.

ماده 1: سازمان بورس و اوراق بهادار (سبا) تعداد مجوزهای قابل صدور برای تاسیس کارگزاری یا فعالیت را تعیین و طی اعلان فراخوان، از متقاضیان تاسیس شرکت کارگزاری یا دریافت مجوز فعالیت در بورس مورد نظر دعوت به عمل می‏آورد تا مدارک و اطلاعات خود را ارایه دهند. در فراخوان مذکور حدود خدمات قابل ارایه، بورس مورد نظر و سایر شرایط قید می‏گردد.

ماده 2: متقاضیان فعالیت کارگزاری در بورس به دو گروه زیر قابل تقسیم هستند: الف) اشخاصی که به عنوان موسس شرکت کارگزاری، تقاضای تاسیس کارگزاری و فعالیت کارگزاری در بورس مورد نظر را دارند. ب) شرکت‏های کارگزاری که قبلاً تاسیس شده ولی تا زمان اعلان فراخوان، مجوز فعالیت کارگزاری در بورس مورد نظر را دریافت ننموده‏اند. امتیازبندی متقاضیان گروه (الف ) براساس ماده ( 4) و امتیازبندی متقاضیان گروه (ب) براساس ماده ( 5) صورت می‏پذیرد. برای دریافت مجوز، متقاضی باید حداقل 50 درصد از کل امتیازات مربوط به گروه خود را کسب نماید . فهرست این متقاضیان به عنوان متقاضیان واجد شرایط از بالاترین امتیاز مرتب می‏شود. اولویت بندی در صدور مجوز براساس امتیاز اکتسابی در هر گروه از متقاضیان واجد شرایط و به تعداد مجوز قابل صدور در هر گروه که مطابق ماده (1) تعیین شده است، صورت می‏پذیرد.

ماده 3: مهلت‏های تاسیس کارگزاری، احراز شرایط شروع فعالیت و شروع عملی فعالیت به قرار زیر است: الف) برای متقاضیان گروه (الف) مذکور در ماده (2)، مهلت تاسیس و احراز شرایط شروع فعالیت و شروع عملی فعالیت براساس مجوز صادره ، حداکثر چهار ماه از تاریخ ابلاغ اولویت. ب) برای متقاضیان گروه (ب) مذکور در ماده (2)، مهلت احراز شرایط شروع فعالیت و شروع عملی فعالیت، حداکثر دو ماه از تاریخ ابلاغ مجوز فعالیت. تبصره 1: در صورتی‏که متقاضی در مهلت‏های مقرر در این ماده، حسب مورد نسبت به تاسیس شرکت و احراز شرایط و شروع فعالیت اقدام ننماید، مجوز صادره برای وی، خود به خود لغو می‏شود؛ مگر اینکه متقاضی دلایل کافی ارایه و هیات مدیره سبا با درنظر گرفتن مهلت دیگری، موافقت نماید. تبصره 2: ابلاغ اولویت به نماینده موسسین تحویل یا به آدرس وی ارسال می‏شود و مجوز فعالیت کارگزاری نیز به آخرین آدرس اعلامی متقاضی به سبا ارسال می‏گردد.

ماده 4: امتیاز متقاضیان گروه (الف) مذکور در ماده (2) برابر جمع امتیازات براساس عوامل زیر است: الف) سرمایه: سرمایه نقدی هر یک میلیارد ریال یک امتیاز و حداکثر تا 30 امتیاز مشروط به این که متقاضی حداقل 20 امتیاز از این عامل کسب نماید. ب) ویژگی موسس: امتیاز ویژگی موسس حاصل جمع امتیاز موسسین حقوقی و حقیقی است که هر یک به ترتیب زیر محاسبه می‏شود: 1 – ب) موسس حقوقی: حداکثر امتیاز موسسین شرکت کارگزاری که شخصیت حقوقی دارند، مجموعا 35 امتیاز خواهد بود . امتیاز هر یک از این موسسین براساس پیوست شماره (1) این دستورالعمل محاسبه می‏شود. 2 – ب) موسس حقیقی: حداکثر امتیاز موسسین شرکت کارگزاری که شخصیت حقیقی دارند، مجموعا 35 امتیاز خواهد بود . امتیاز هر یک از این موسسین براساس پیوست شماره (2) این دستورالعمل محاسبه می‏شود. تبصره: سهامداران استراتژیک مجوز تاسیس در کارگزاری‏هایی که دریافت می‏کنند، نمی‏توانند تا سه سال پس از تاسیس، سهام خود در کارگزاری را به دیگری واگذار نمایند. واگذاری سهام آنها در شرایط اضطراری منوط به موافقت سازمان است.

ماده 5: امتیاز متقاضیان گروه (ب) مذکور در ماده (2)، برابر جمع امتیازات براساس عوامل زیر است. این امتیازات براساس وضعیت کارگزاری قبل از فراخوان موضوع ماده (1) محاسبه می‏شوند: الف) سرمایه: به ازای هر دو میلیارد ریال سرمایه پرداخت شده شرکت کارگزاری متقاضی، یک امتیاز تا سقف 10 امتیاز در نظر گرفته می‏شود. متقاضی باید حداقل 5 امتیاز از این عامل کسب نماید. ب) شعبه کارگزاری: در صورتی‏که کارگزار در هر شهرستان (به غیر از تهران) به تشخیص سازمان، دفتری جهت دریافت سفارش‏های مشتریان و ارایه سایر خدمات دایر کرده باشد و در آن شهرستان، ایستگاه معاملاتی برای اجرای سفارش‏های مشتریان در اختیار داشته باشد، به ازای هر مورد یک شعبه برای وی محسوب می‏شود. برای کارگزار متقاضی، تا دو شعبه به ازای هر شعبه یک امتیاز و بیش از آن هر شعبه 3 امتیاز ، و حداکثر تا سقف 12 امتیاز در نظر گرفته می‏شود. ج) تالار اختصاصی : به ازای هر تالار اختصاصی در تهران ، 2 امتیاز و در شهرستان‏های غیر از تهران، 4 امتیاز و حداکثر تا سقف 10 امتیاز در نظر گرفته می‏شود. د) پرسنل: به ازای هر یک از پرسنل دارای گواهینامه بازار سرمایه، مشروط به اینکه حداقل 4 ماه در شرکت کارگزاری مشغول فعالیت بوده و نام وی در فهرست بیمه کارکنان این شرکت درج شده باشد، 2 امتیاز و حداکثر تا سقف 14 امتیاز در نظر گرفته می‏شود. ه) سیستم‏ها: برای برقراری سیستم‏های مناسب کنترل داخلی، حسابداری، کارگزاری، سایت الکترونیکی (به منظور ارایه اطلاعات و سایر خدمات به مشتریان) و غیره به تشخیص سبا، حداکثر 20 امتیاز در نظر گرفته می‏شود. و) مجوزهای اخذ شده: به ازای دریافت مجوزهای سبدگردانی و کارگزار معرف هر کدام یک امتیاز و به ازای تشکیل هر سبد اوراق بهادار مشترک به تشخیص سازمان و متناسب با میزان فعالیت ، حداکثر تا 5 امتیاز در نظر گرفته می‏شود . به ازای انعقاد هر قرارداد معرف، 3 امتیاز و به ازای انعقاد هر قرارداد سبدگردانی، 2 امتیاز در نظر گرفته می‏شود . سقف امتیازات این عامل حداکثر 14 امتیاز خواهد بود. ز) ارزش معاملات: جمع ارزش معاملات غیر بلوک (کمتر از 100 هزار سهم در هر معامله) کارگزاری متقاضی در شش ماهه منتهی به اعلان فراخوان ، نسبت به ارزش کل این نوع که از فرمول زیر محاسبه می‏شود، مقایسه می‏گردد و به ازای هر یک درصد بیشتر از عدد A، 5/1امتیاز تا سقف 10 امتیاز در نظر گرفته ،می‏شود. ح) تعداد مشتریان: تعداد مشتریان شرکت کارگزاری متقاضی که در شش ماهه منتهی به تاریخ فراخوان، حداقل یک معامله از طریق شرکت کارگزاری داشته‏اند، محاسبه و بر تعداد کل مشتریان مذکور در سطح کل کارگزاری‏ها تقسیم شده و به ازای هر یک درصد بیشتر از عدد (A) محاسبه شده در بند (ز)، 2 امتیاز تا سقف 10 امتیاز در نظر گرفته می‏شود. ط) تخلفات: به ازای هر تخلف شرکت کارگزاری متقاضی که منجر به اخطار کتبی با درج در پرونده شده باشد، 2 امتیاز منفی و برای تخلفی که منجر به محرومیت از انجام معاملات شده است ، 4 امتیاز منفی در نظر گرفته شده و از مجموع امتیازات متقاضی کسر می‏شود.

ماده6: صلاحیت حرفه‏ای مدیرعامل و اعضای هیات مدیره متقاضیان گروه (ب) موضوع ماده (2) باید ظرف مهلت تعیین شده به تایید سبا برسد، در غیر این صورت تقاضای آنها رد خواهد شد. همچنین صلاحیت حرفه‏ای اعضای هیات مدیره و مدیرعا مل متقاضیان گروه (الف)، قبل از تاسیس شرکت کارگزاری باید مطابق دستورالعمل مربوطه به تایید سبا برسد و سرمایه تعهد شده به نام شرکت کارگزاری در شرف تاسیس نزد بانک واریز و گواهی مربوطه ارایه گردد. سرمایه مذکور منحصراً باید در اجرای موضوع فعالیت شرکت کارگزاری، صرف شود.

ماده 7: متقاضیان گروه (الف) و (ب) موضوع ماده (2) باید ظرف مهلت‏های تعیین شده در ماده (3) نسبت به فراهم آوردن امکانات، پرسنل و سیستم‏های لازم مورد تایید سبا به شرح زیر اقدام نمایند تا مجوز فعالیت آنها در بورس مربوطه صادر گردد، در غیر اینصورت مجوز آنها خود به خود باطل خواهد شد. الف) تهیه دفتر مرکزی شرکت کارگزاری به متراژ مناسب با کاربری اداری یا تجاری به نام شرکت کارگزاری یا در اجاره آن. ب) ایجاد بخش پذیرش سفارش‏های مشتریان و استخدام و آموزش حداقل یک کارشناس برای این بخش مطابق مقررات. ج) ایجاد بخش معاملات و استخدام یک کارشناس به عنوان مسوول معاملات و یک کارشناس به عنوان معامله‏گر و آموزش آنها مطابق مقررات مربوطه. د) تشکیل امور مالی و استخدام مسوول امور مالی با تجربه لازم. ه) تدوین رویه‏های دریافت و اجرای سفارش‏ها و ثبت و نگهداری حساب‏ها و تهیه فرم‏های لازم و تعیین حدود اختیارات و مسوولیت افراد در این زمینه. و) خرید و پیاده سازی سیستم‏های حسابداری و کارگزاری و سایر نرم افزارهای لازم و ارایه حداقل یک تراز مالی از وضعیت شرکت. ز) تهیه تجهیزات اداری مناسب برای انجام عملیات شرکت. ح) پذیرش در کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار و عضویت در بورس مربوطه. تبصره 1: در صورتی‏که دفتر مرکزی کارگزاری در زمان شروع فعالیت در اجاره شرکت باشد، شرکت کارگزاری باید ظرف یک سال پس از تاسیس ، محل مناسب مطابق بند (الف) این ماده به عنوان دفتر مرکزی شرکت به نام شرکت کارگزاری خریداری نماید. تبصره 2: در صورتی‏که در طول فعالیت شرکت کارگزاری هر یک از شرایط مذکور در این ماده نقض شود، هیات مدیره سبا می‏تواند ضمن تعلیق فعالیت کارگزاری، مهلتی حداکثر تا سه ماه برای احراز شرایط در نظر گیرد و در صورتی‏که در این مهلت شرایط لازم احراز نشود، مجوز فعالیت کارگزاری را ملغی نماید.

ماده 8: این دستورالعمل در یک مقدمه، هشت ماده و پنج تبصره در تاریخ 1386/06/31به تصویب هیات مدیره سبا رسید. از تاریخ تصویب این دستورالعمل، مواد 2 و تبصره های ذیل آن، 3، 7، 8، 9 و تبصر ه ذیل آن، 15 و 16 و تبصره ذیل آن 17، 18، 20، 21، 24 و 25 آیین نامه اعطای مجوز و فعالیت کارگزار (در قالب شخصیت حقوقی) مصوب مورخ 1383/09/16شورای بورس ملغی می‏شود.