قوانین
بازار و اوراق بهادار - دستورالعمل تسویه و پایاپای معاملات بورس کالای ایران - بخش چهارم: فرآیند تسویه و پایاپای
ماده8: اتاق پایاپای پس از دریافت گواهینامه انجام معاملات نسبت به صدور صورتحساب شامل اطلاعات قرارداد از جمله ارزش قرارداد، مالیات، کارمزدهای مصوب اعم از کارمزدهای کارگزار، بورس، حق نظارت سازمان و سایر هزینههای مصوب اقدام مینماید.
ماده9: اعضا اتاق پایاپای مکلفند براساس صورت حساب صادره نسبت به تسویه معاملات خود طی مهلت تسویه و براساس ضوابط این دستورالعمل، اقدام نمایند.
ماده10: در صورتی که امور تسویه هر معامله بهطور کامل توسط کارگزار خریدار انجام شده باشد، اتاق پایاپای اقدام به صدور اعلامیه تسویه وجوه آن معامله مینماید.
ماده11: پس از صدور اعلامیه تسویه وجوه، کارگزار فروشنده حواله خرید کالا را طبق ضوابط این دستورالعمل صادر مینماید.
ماده12: اتاق پایاپای پس از صدور حواله خرید کالا توسط کارگزار فروشنده، نسبت به واریز وجوه مربوط و کارمزدها به حساب ذینفعان اعم از فروشنده، بورس، «شرکت»، سازمان و کارگزاران طرف معامله همچنین ارایه حواله خرید کالا به کارگزار خریدار اقدام مینماید. تبصره: در صورت بروز اشکالات فنی یا عملیاتی از جمله محدودیتهای شبکه بانکی واریز وجوه موضوع این ماده حداکثر تا یک روز کاری پس از صدور حواله خرید کالا بلامانع است. اتاق پایاپای باید مستندات مربوط به اشکالات فنی یا عملیاتی را در سوابق خود نگهداری و حسب درخواست سازمان، آن را ارایه نماید. به هر ترتیب کارگزاران موظف به تسویه در مهلتهای مقرر در این دستورالعمل میباشند و شرایط موضوع این تبصره صرفاً مربوط به اتاق پایاپای میباشد.
ماده13: روشهای تسویه معاملات به شرح زیر میباشد: 1. تسویه نقدی: در این روش وجه قرارداد ظرف مهلت تسویه به صورت نقدی توسط کارگزار خریدار به حساب عملیاتی واریز میگردد و اسناد مربوطه به اتاق پایاپای ارایه میشود. 2. تسویه اعتباری: در این روش ظرف مهلت تسویه، سند تسویه اعتباری طبق فرمت «شرکت» به تایید فروشنده و کارگزار فروشنده رسیده و به همراه سایر مستندات لازم توسط کارگزار خریدار به اتاق پایاپای ارایه میشود. در سند تسویه اعتباری فروشنده به دریافت ثمن معامله اقرار میکند. تبصره1: در تسویه معاملات به هر یک از روشهای فوق، کارمزدها، مالیاتهای متعلقه و خسارتهای تعیین شده در این دستورالعمل باید به صورت نقدی و طی مهلتهای مقرر در این دستورالعمل به حساب اتاق پایاپای واریز شود. تبصره2: در معاملاتی که به صورت اعتباری تسویه میشود، کارگزار خریدار کلیه کارمزدهای مصوب دو طرف معامله را جهت تسویه معامله پرداخت مینماید و کارگزار فروشنده مکلف است سهم فروشنده از کارمزدهای معامله مذکور را حداکثر ظرف مهلت 10 روز تقویمی از زمان تسویه به کارگزار خریدار پرداخت نماید. تبصره3: ارایه سند تسویه اعتباری به اتاق پایاپای به منزله تایید تسویه و احراز اسناد مربوطه توسط فروشنده و همچنین کارگزاران خریدار و فروشنده میباشد.
ماده 14: موعد تسویه قراردادها به شرح زیر میباشد: 1. در قراردادهای نقدی و سلف حداکثر تا پایان مهلت تسویه، کارگزار خریدار باید نسبت به تسویه قرارداد اقدام نماید. تسویه قراردادهای مذکور به دو روش تسویه نقدی یا تسویه اعتباری امکانپذیر میباشد. تبصره: روش تسویه معامله باید دراطلاعیه عرضه قید گردد. پس از انتشار اطلاعیه عرضه فقط تغییر روش تسویه اعتباری به نقدی با درخواست خریدار و پس از اعلام اتاق پایاپای امکانپذیر است. 2. در قراردادهای نسیه، اسناد مالی مورد قبول جهت تسویه معامله توسط فروشنده باید در اطلاعیه عرضه قید گردد. کارگزار خریدار مکلف است حداکثر تا پایان مهلت تسویه نسبت به ارایه اسناد مورد اشاره در اطلاعیه عرضه به کارگزار فروشنده اقدام و تاییدیه فروشنده و کارگزار وی مبنی بر پذیرش تعهدات مربوط به تسویه معامله را طبق فرمت ابلاغی «شرکت» به اتاق پایاپای ارایه نماید. تبصره: در صورتی که در معاملات نسیه و طبق اعلام فروشنده در اطلاعیه عرضه، بخشی از ثمن معامله به صورت نقدی به عنوان پیشپرداخت تعیین شده باشد، کارگزار خریدار مکلف است حداکثر تا پایان مهلت تسویه و همزمان با ارایه اسناد موضوع این ماده، وجه پیشپرداخت را واریز نماید. 3. تسویه معاملات اوراق بهادار مبتنی بر کالا از قبیل قراردادهای آتی و اختیار معامله (خرید و فروش)، قراردادهای معامله شده در رینگ صادراتی و سایر قراردادها طبق دستورالعملهای مربوطه که به تصویب شورا یا هیات مدیره سازمان، حسب مورد رسیده است، انجام خواهد شد.
ماده15: در صورتی که انجام امور تسویه با تاخیر و حداکثر تا 7 روز تقویمی پس از مهلت تسویه انجام شود، کارگزار خریدار به ازای هر روز تقویمی تاخیر موظف به پرداخت 0/25 درصد ارزش معامله میباشد. این مبلغ باید در هنگام تسویه به صورت یکجا به حساب بستانکاران موقت شرکت و به نفع فروشنده واریز شود. پرداخت این وجه به فروشنده، از طریق کارگزار فروشنده و پس از کسر تعهدات فروشنده در مقابل اتاق پایاپای صورت میگیرد. تبصره: مبنای محاسبه جرایم تاخیر موضوع این ماده، زمان و تاریخی است که اعلامیه تسویه وجوه توسط اتاق پایاپای صادر شده است.
ماده16: چنانچه کارگزار خریدار تا پایان 7 روز تقویمی پس از مهلت تسویه امور تسویه را انجام ندهد، معامله وی منفسخ گردیده و کارگزار خریدار مکلف است 5 درصد ارزش معامله را به عنوان خسارت انفساخ به همراه سایر هزینههای مصوب شامل دو سر کارمزد بورس، کارمزد کارگزار فروشنده، دو سرکارمزد تسویه و دو سر حق نظارت سازمان، پرداخت نماید. خسارت انفساخ معامله باید حداکثر یک روز کاری پس از اعلام اتاق پایاپای و به صورت یکجا به نفع فروشنده و به حساب بستانکاران موقت شرکت واریز شود. در صورت پرداخت جریمههای تاخیر معامله قبل از زمان انفساخ، کارگزار خریدار باید مابهالتفاوت خسارت انفساخ و خسارت تاخیر پرداخت شده را به حساب بستانکاران موقت پرداخت نماید. پرداخت خسارت انفساخ به فروشنده از طریق کارگزار فروشنده و پس از کسر تعهدات فروشنده در مقابل اتاق پایاپای صورت میگیرد.
ماده17: پرداخت خسارتهای ذکر شده و سایر هزینههای مصوب در مواد 15 و 16 توسط کارگزار خریدار، از محل پیش پرداخت خریداران پرداخت میگردد. در صورت عدم دریافت پیش پرداخت از خریداران، کارگزار خریدار راسا مکلف به پرداخت خسارتها و سایر هزینههای مصوب در مواد مذکور میباشد. به هر ترتیب مسوولیت واریز وجوه یاد شده، به عهده کارگزار خریدار است.
ماده18: بورس در دورههای سه ماهه نسبت به بررسی دلایل و عوامل انفساخ معاملات اقدام و براساس آن محدودیتهایی را برای معاملات مشتریان یا کارگزارانی که فعل یا ترک فعل آنان منجر به انفساخ معامله شده است، وضع مینماید. ضوابط اجرایی موضوع این ماده توسط هیات مدیره بورس تصویب میشود.