قوانین
صنعتی و معدنی - آیین نامه ایمنی در معادن سال 1391 - فصل هشتم: مواد منفجره و آتشباری
الف) الزامات عمومی ماده261: آتشبار باید دوره آموزشی لازم را گذرانده و صلاحیت وی توسط سازمان های ذیصلاح تأیید شود.
ماده262: هر آتشبار باید دفتر مخصوصی جهت ثبت مقدار مواد منفجره دریافتی و مصرفی داشته باشد. پس از اتمام هر دفتر، آتشبار باید آن را به سرپرست معدن تحویل داده و حداقل تا ششماه نگهداری شود .
ماده263: بکار بردن باروت در معادن زیرزمینی ممنوع است.
ماده264: قرار دادن ماده منفجره در مجاورت برف، یخ و آتش ممنوع است.
ماده265: بکار بردن مواد منفجره یخ زده یا فاسد ممنوع است.
ماده266: بکـار بردن فـتیله ای که حتی یـک بار رطوبت به آن نفوذ کرده و یا تحت تأثیر حرارت و برودت قرار گرفته و یا به نحو دیگری مشخصات فنی خود را از دست داده باشد، ممنوع است.
ماده267: پیدا شدن یا مفقود شدن مواد منفجره و دستگاه آتش کن در داخل یا خارج معدن باید فوراً به سرپرست معدن گزارش شود.
ماده268: آتشباری فقط با خرجگذاری در چال مجاز بوده و استفاده از مواد منفجره در خارج از چال ممنوع است.
ماده269: قبل از استفاده از هر صندوق به منظور اطمینان از سالم بودن فتیله و همچنین آگاهی از سرعت اشتعال آن باید از آن نمونه برداری و آزمایش شود.
ماده270: امحاء مواد منفجره فاسد باید منحصراً توسط مسئولین ذیربط و با رعایت اصول ایمنی مربوط به مخاطرات و آلودگی ناشی از عملیات امحاء انجام شود.
ماده271: کلیه مواد منفجره در معادن باید بر اساس تاریخ و مطابق دستورالعمل کارخانه سازنده، نگهداری و مصرف شوند.
ب) انبار مواد منفجره ماده272: جایگاه موقت فتیله و چاشنی باید مجزا از جایگاه موقت سایر مواد منفجره بوده و فاصلة بین آنها کمتر از 15 متر نباشد. این جایگاه نباید در جاهای سرد و مرطوب، پر رفت و آمد و در معرض بروز آتش سوزی و انفجار باشد. در و قفل و بست این جایگاه ها باید کاملاً محکم بوده و بر روی در ورودی تابلوی اخباری با عبارت «مواد منفجره» با خط خوانا نصب شود.
ماده273: آن مقدار از مواد منفجره پیش بینی شده برای مصرف روزانه که به مصرف نرسیده است یا مواد منفجره ای که به علت نقص در عملیات انفجاری باقی مانده است باید فقط در جایگاه موقت نگهداری شود.
ماده274: آتشبار نباید با همراه داشتن مواد منفجره به جایگاه موقت چاشنی و همچنین با همراه داشتن چاشنی به جایگاه موقت مواد منفجره وارد شود.
ماده275: داخل انبار مواد منفجره و همچنین محوطه اطراف آن تا فاصله 50 متری باید از وجود کلیه مواد سریع الاحتراق مانند مواد نفتی، تکه های پارچه، کاغذ، خار، بته و نظایر آن پاکیزه نگهداری شود.
ماده276: مقدار مواد منفجره ورودی و خروجی از انبار باید با ذکر دقیق زمان در دفتر مخصوص ثبت شود.
ماده277: در انبار مواد منفجره باید نکات ذیل رعایت شود: الف) صندوق حاوی مواد منفجره طوری قرار داده شود که فشنگ ها به صورت قائم قرار نگیرد. ب) صندوق مواد منفجره و چاشنی در داخل انبار باز نشود. ج) صندوق مواد منفجره و چاشنی باید به آرامی جابجا گردد و از پرتاب کردن و یا لغزاندن آن خودداری شود. د) با کفش میخ دار نباید وارد انبار مواد منفجره و چاشنی شد. هـ) صندوق های محتوی مواد منفجره و چاشنی باید طوری روی هم چیده شوند که ارتفاع آنها از 2 متر یا 5 صندوق در هر ردیف بیشتر نبوده و بین هر دو ردیف فضای کافی برای تهویه مناسب وجود داشته باشد. ضمناً حداقل فـاصله ردیف صندوق ها با دیوار نباید از 30 سانتیمتر کمتر باشد. همچنین صندوق های زیرین باید روی الوارهای مناسب چیده شوند. و) انبار باید مطابق آیین نامه پیشگیری و مبارزه با آتش سوزی در کارگاه ها مصوب شورای عا لی حفاظت فنی به وسایل پیشگیری از آتش سوزی مناسب مجهز شود.
ماده278: در انبار مواد منفجره باید به طرف بیرون باز شود.
ماده279: نشت کارتن های دینامیت باید با آب داغ تمیز شود.
ماده280: راهروهای انبار مواد منفجره باید با علائم اخباری شبرنگ مشخص شود.
ماده281: حمل و استفاده از کبریت، فندک و هرگونه وسایل ایجادکننده شعله و همچنین وسایل الکترونیکی و برقی در انبار مواد منفجره ممنوع است.
ماده282: در انـبارهای مواد منفجره فقط باید از چراغ ایمنی برای روشنایی استفاده گردد و از بکار بردن هر نوع چراغ دیگر و سیم کشی برق خودداری شود.
ماده283: نصب دماسنج که حداقل و حداکثر درجه حرارت را در داخل انبار نشان دهد، برای کنترل درجه حرارت ضروری می باشد.
ماده284: درجه حرارت انبار مواد منفجره باید بین 10 تا 30 درجه سانتیگراد باشد.
ماده285: انباردار مواد منفجره باید دارای صلاحیت کافی بوده و صلاحیت وی به تأیید سازمان های ذیصلاح رسیده باشد.
ماده286: ورود اشخاص غیرمجاز به انبار ممنوع است.
ماده287: آتشبار باید مواد منفجره و چاشنی پیش بینی شده مصرف روزانه را با تسلیم رسید فقط در مقابل در انبار دریافت نماید. ورود وی و سایر افراد به استثناء متصدی انبار به انبارهای مواد منفجره ممنوع است.
ماده288: باز کردن صندوق محتوی مواد منفجره باید حداقل در فاصله 50 متری از انبار و با وسایل مخصوص انجام شود.
ماده289: مواد منـفجره باید بعد از اتمام عملیات چالزنی برای خرج گذاری به سر چال های حفاری شده آورده شوند.
ماده290: حداقل محل چال زدن تا محل قرار گرفتن مواد منفجره نباید کمتر از 100 متر باشد.
ج) حمل و نقل مواد منفجره ماده291: حمل و نقل مواد منفجره به معدن باید طبق آیین نامه ارایه شده از سوی سازمان ذیصلاح انجام شود.
ماده292: حمل مواد منفجره به مقدار مورد احتیاج باید در کیسه برزنتی یا جعبه مخصوصی که بدین منظور ساخته شده صورت گیرد. کیسه ها یا جعبه ها باید دارای بست و قفل بوده و کلید آن در اختیار آتشبار باشد. حداکثر ظرفیت هر کیسه 15 کیلوگرم و حداکثر ظـرفیت هر صندوق 25 کیلوگرم است. حمل بیش از یک کیسه یا یک صندوق به وسیله یک نفر ممنوع است.
ماده293: مواد منفجره پودری یا مایع باید توسط وسایل نقلیه مخصوص حمل شود.
ماده294: قرار دادن چاشنی همراه با ماده منفجره اصلی در یک کیسه یا یک صندوق یا یک وسیله نقلیه ممنوع است.
ماده295: قراردادن لوازم و اشیاء متفرقه درون کیسه برزنتی یا جعبه محتوی مواد منفجره ممنوع است.
ماده296: در صورت حمل مواد منفجره به وسیله لوکوموتیو در داخل معدن، قطار مربوطه باید دارای واگن مخصوص بوده و روی آن علائم خطر نصب شود. رعایت نکات ذیل نیز در این مورد الزامی است: الف) حمل چاشنی به وسیله واگن حامل مواد منفجره ممنوع است. ب) به غیر از راننده و آتشبار و کمکآتشبار، استفاده سایر افراد از قطار حمل مواد منفجره ممنوع است. ج) قطار حامل مواد منفجره باید حداقل 80 متر با قطارهای نفربر فاصله مکانی داشته باشد. د) هر گونه حمل و نقل در داخل معدن تا فاصله 100 متری از واگن حاوی مواد منفجره ممنوع است.
ماده297: هنگام حمل مواد منفجره با وسایل حمل و نقل در چاه های معدنی نباید اشخاص دیگری غیر از آتشبار و کمک او از وسایل حمل و نقل حامل مواد منفجره استفاده نمایند. متصدی بالابر چاه باید قبلاً مأموران پذیرگاهی را که محموله در آنجا تخلیه می شود، مطلع نماید.
ماده298: حمل و نقل مواد منفجره در زمان رعد و برق ممنوع است.
د) عملیات آتشباری ماده299: عملیات آتشباری در معدن باید به وسیله آتشبار که از طرف سرپرست معـدن به این سمت گمارده شـده است انجام گیـرد و مسئولیت انجام عملیات آتشباری به عهده وی می باشد. تبصره: استفاده از یک نفر کمک آتشبار در معادن زغال و زیرزمینی الزامی است.
ماده300: عملیات آتشباری باید پس از اتمام عملیات حفاری و تخلیه جبهه کار از کلیه تجهیزات و مواد قابل اشتعال و دور کردن افراد غیرمجاز از محل انجام شود.
ماده301: حمل مواد منفجره به محلی که کارگران هنوز مشغول چالزنی هستند ممنوع است.
ماده302: عملیات آتشباری باید به گونه ای طراحی و اجرا شود که از پرتاب سنگ به خارج از محدوده عملیاتی پیشگیری شود.
ماده303: آتشبار نباید غیر از وسایلی که سرپرست معدن اجازه استفاده از آن را داده است از وسایل دیگری برای انجام عملیات استفاده نماید.
ماده304: آتشباری باید طبق طرح مصوب مورد تأیید مسئول فنی معدن شامل نقشه قرارگیری چال ها در جبهه کار، نوع مواد منفجره و چاشنی، عمق، شیب و مقدار مواد منفجره و طریقة خرجگذاری هر چال، شماره تأخیر چاشنی ها یا ترتیب انفجار چال ها، طریقة بستن مدار و سایر مشخصات مورد نیاز برای آتشباری با نظارت مسئول ایمنی انجام گیرد.
ماده305: چاشنی گذاری فشنگ ها باید فقط در محل آتشباری بلافاصله قبل از خرجگذاری صورت گیرد.
ماده306: در نزدیکی جبهه کار باید محل مطمئنی که در معرض ریزش سنگ نباشد برای چاشنی گذاری انتخاب شود.
ماده307: آتشبار مجاز است فقط تعداد چالی را که می تواند در یک مرحله منفجر نماید و یا ماشین آتش کن توانایی انفجار آن را دارد خرجگذاری نماید.
ماده308: قبل از خرجگذاری و تا لحظه انفجار تا 30 متری محل آتشباری، نباید هوای فشرده آزادانه جریان داشته باشد.
ماده309: چنانچه دو جبهه کار به فاصله کمتر از 10 متر از یکدیگر قرار گرفته باشند، آتشباری هم زمان آن دو جبهه کار ممنوع است.
ماده310: آتشبار باید قبل از خرجگذاری، چال را کاملاً تمیز نماید و از آماده بودن چال برای فشنگ گذاری مطمئن شود.