‌ماده 1 - تعریف واژه‌های بکار رفته در این قانون به شرح زیر است: ‌الف - ماده معدنی (‌کانی) : هر ماده یا ترکیب طبیعی که بصورت جامد یا گاز یا مایع و یا محلول در آب در اثر تحولات زمین‌شناسی به وجود آمده‌است. ب - کانه: مواد معدنی یا کانیهای موجود در کانسار که دارای ارزش اقتصادی است. پ - ذخیره معدنی (‌کانسار) : تمرکز و یا انباشت طبیعی یک یا چند ماده معدنی در زیر یا روی زمین و یا محلول در آب می‌باشد. ت - معدن: ذخیره معدنی است که بهره‌برداری از آن مقرون به صرفه باشد. ث - اکتشاف: تجسس ارادی بمنظور یافتن کانسار است که شامل عملیاتی از جمله موارد زیر می‌باشد: 1 - آثاریابی و نمونه‌برداری و آزمایشات کمی و کیفی. 2 - بررسیهای زمین‌شناسی، ژئوفیزیکی و ژئوشیمیائی و مانند آنها و انجام اموری که برای اینگونه بررسیها لازم باشد. 3 - حفاری روباز و زیرزمینی. 4 - تعیین شکل و کیفیت و کمیت ذخیره معدنی و تهیه نقشه‌های مربوطه. ج - پروانه اکتشاف: مجوزی است که برای انجام عملیات اکتشافی مواد معدنی در محدوده مشخص ازطرف وزارت معادن و فلزات صادر‌می‌شود. چ - گواهی کشف: تائیدیه‌ای است که توسط وزارت معادن و فلزات پس از اتمام عملیات اکتشافی و کشف کانه بنام دارنده پروانه اکتشاف صادر‌می‌شود. ح - بهره‌برداری: مجموعه عملیاتی است که بمنظور استخراج و کانه‌آرائی و بدست آوردن مواد معدنی قابل فروش انجام می‌گیرد. خ - بهره‌بردار: شخص حقیقی یا حقوقی اعم از دولتی، تعاونی و خصوصی است که دارای پروانه بهره‌برداری از وزارت معادن و فلزات باشد. ‌د - استخراج: مجموعه عملیاتی است که بمنظور جداکردن کانه از کانسار و انتقال آن به محل انباشت مواد انجام می‌گیرد. ‌ذ - اجازه برداشت: مجوزی است که از طرف وزارت معادن و فلزات برای تأمین مصالح ساختمانی مورد نیاز طرحهای عمرانی و برداشت‌واریزه‌ها و ذخایر محدود و جزئی و نیز عملیات آزمایشگاهی صادر می‌شود. ‌ر - حقوق دولتی: عبارت است از درآمد دولت ناشی از استخراج، بهره‌برداری و برداشت هر واحد از ماده یا مواد معدنی. ‌ز - کانه‌آرائی، عبارت است از کلیه عملیات فیزیکی، شیمیائی و یا فیزیکوشیمیائی که بمنظور جداکردن قسمتی از مواد باطله از کانه و یا تفکیک‌کانه‌ها از یکدیگر انجام می‌گیرد. ‌ژ - فرآوری: شامل کلیه عملیاتی است که بر روی مواد خام معدنی یا کانه‌آرائی شده آنها انجام و در نتیجه موجب تولید مواد اولیه صنعتی‌می‌شود. س - محل انباشت مواد: محلی است خارج از کارگاههای استخراج و تونلها و چاهها که مواد مستخرجه در آنجا انباشته می‌شود. ش - مواد باطله: عبارت است از موادی که در نتیجه استخراج یا کانه‌آرائی از کانه جدا می‌گردد. ص - شن و ماسه معمولی: شن و ماسه‌ای است که حاوی کانیهای با ارزش نبوده و یا تفکیک آنها مقرون به صرفه نباشد و عمدتا در کارهای‌ساختمانی، راه‌سازی، بتن‌ریزی و نظایر آن استفاده می‌گردد. ض - خاک رس معمولی: خاکی است که برای ساختن خشت و آجر معمولی (‌غیرنسوز) بکار می‌رود و نیز در عملیات ساختمانی و راه‌سازی و‌کشاورزی از آن استفاده می‌شود. ط - خاک صنعتی: خاکی است که به علت داشتن خواص فیزیکی و یا شیمیائی خاص مصارف صنعتی مختلف دارد. ظ - سنگ لاشه و ساختمانی: سنگهای مختلف موجود در طبیعت که حاوی کانه قابل تفکیک در شرایط کنونی نبوده و عمل‌آوری آن رایج و‌معمول و یا مقرون به صرفه نباشد و بنا به تشخیص وزارت معادن و فلزات سنگ تزئینی نیست و عموما در پی یا دیوارچینی ساختمانها، راه‌سازی و‌دیواره‌سازی و امور نظیر آن بکار می‌رود. ع - سنگ تزئینی: سنگهای متبلور و غیرمتبلور رسوبی، آذرین و دگرگونی که حاوی کانه قابل تفکیک در شرایط کنونی نبوده و عمل‌آوری آنها نظیر‌برش و صیقل رایج و مقرون به صرفه باشد از قبیل مرمر، شبه مرمر (‌مرمریت) تراورتن، گرانیت و امثالهم. غ - پروانه بهره‌برداری: مجوزی است که توسط وزارت معادن و فلزات برای بهره‌برداری از معادن در محدوده‌ای که مشخص شده است صادر‌می‌گردد. ف - طرح بهره‌برداری: طرحی است که در آن جزئیات برنامه‌های اجرائی برای بهره‌برداری از معدن و زمان‌بندی اجرای عملیات و سایر اطلاعات‌براساس شناسنامه معدن درنمونه فرمهای ویژه وزارت معادن و فلزات، توسط عاملین بهره‌برداری درج می‌گردد. ق - معادن بلامعارض: به معادنی اطلاق می‌شود که فاقد بهره‌بردار بوده و یا واگذاری آن از نظر این قانون منعی نداشته باشد.

‌ماده 2 - در اجرای اصول چهل و چهارم و چهل و پنجم قانون اساسی مسوولیت اعمال حاکمیت دولت بر معادن کشور و حفظ ذخائر معدنی و نیز‌صدور اجازه انجام فعالیتهای معدنی مقرر در این قانون و نظارت بر امور مزبور و فراهم آوردن موجبات توسعه فعالیتهای معدنی، دستیابی به ارزش‌افزوده مواد خام معدنی، توسعه صادرات مواد معدنی با ارزش افزوده، ایجاد اشتغال در این بخش و نیز افزایش سهم بخش معدن در توسعه اقتصادی و‌اجتماعی کشور بعهده وزارت معادن و فلزات می‌باشد. ‌اعمال حاکمیت مذکور در این ماده نمی‌تواند مانع اعمال مالکیت اشخاص حقیقی و حقوقی در محدوده مقررات باشد.

‌ماده 3 - مواد معدنی به شرح زیر طبقه‌بندی می‌شوند: ‌الف - مواد معدنی طبقه یک عبارت هستند از: ‌سنگ آهک، سنگ گچ، شن و ماسه معمولی، خاک رس معمولی، صدف دریائی، پوکه معدنی، نمک آبی و سنگی، مارن، سنگ لاشه ساختمانی و نظایر‌آنها. ب - مواد معدنی طبقه دو عبارت هستند از: 1 - آهن، طلا، کرم، قلع، جیوه، سرب، روی، مس، تیتان، آنتیموان، مولیبدن، کبالت، تنگستن، کادمیوم و سایر فلزات. 2 - نیتراتها، فسفاتها، براتها، نمکهای قلیائی، سولفاتها، کربناتها، کلرورها (‌به‌استثنای مواد یاد شده در طبقه یک) و نظایر آنها. 3 - میکا، گرافیت، تالک، کائولن، نسوزها، فلدسپات، سنگ و ماسه سیلیسی، پرلیت، دیاتومیت، زئولیت، بوکسیت، خاک سرخ، خاک زرد، خاکهای‌صنعتی و نظایر آنها. 4 - سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی مانند الماس، زمرد، یاقوت، یشم، فیروزه، انواع عقیق و امثال آنها. 5 - انواع سنگهای تزئینی و نما. 6 - انواع زغال‌سنگها و شیلهای غیرنفتی. 7 - مواد معدنی قابل استحصال از آبها و نیز گازهای معدنی به استثنای گازهای هیدروکربوری. ج - مواد معدنی طبقه سه عبارت هستند از: ‌کلیه هیدروکربورها به استثنای ذغالسنگ مانند: نفت خام، گاز طبیعی، قیر، پلمه سنگهای نفتی، سنگ آسفالت طبیعی و ماسه‌های آغشته به نفت و امثال‌آنها. ‌قیر، پلمه سنگهای نفتی و سنگ آسفالت طبیعی درصورتیکه مورد عمل وزارت نفت، شرکتها و واحدهای تابعه و وابسته به آن وزارت نباشد جزو معادن‌طبقه دو محسوب می‌گردد. ‌د - مواد معدنی طبقه چهار عبارت هستند از: ‌کلیه مواد پرتوزا اعم از اولیه و ثانویه. ‌تبصره - طبقه آن دسته از مواد معدنی مرتبط با محدوده طبقات یک و دو که در طبقه‌بندی فوق مشخص نشده یا مورد تردید باشد و نیز طبقه‌موادی شامل چند ماده از یک طبقه و موادی از طبقه دیگر، برحسب نوع، اهمیت و ارزش این مواد توسط وزارت معادن و فلزات تعیین می‌شود.

‌ماده 4 - امور مربوط به مواد معدنی طبقات یک و دو به استثنای شن و ماسه معمولی و خاک رس معمولی در چهارچوب مقررات این قانون در‌حیطه وظایف وزارت معادن و فلزات می‌باشد. ‌تبصره - تشخیص معمولی بودن شن و ماسه و خاک رس با وزارت معادن و فلزات است.