قوانین
بازار و اوراق بهادار - دستورالعمل معاملات کالا و اوراق بهادار مبتنی بر کالا در بورس کالای ایران - فصل اول: تعاریف و اصطلاحات
ماده1: اصطلاحات و واژههایی که در این دستورالعمل به کار رفته است دارای معانی زیر میباشد: 1. اتاق پایاپای: واحدی است که وظیفه تسویه و پایاپای کردن قراردادهای معامله شده در بورس را بر عهده دارد. 2. بورس: شرکت بورس کالای ایران (سهامی عام) است. 3. بهترین سفارش خرید: سفارش خرید با بیشترین قیمت است. 4. بهترین سفارش فروش: سفارش فروش با کمترین قیمت است. 5. تقاضا: اعلام آمادگی برای خرید کالا یا اوراق بهادار مبتنی بر کالا از طریق کارگزار خریدار طبق مقررات بورس است. 6. خطای مجاز[1] تحویل: عبارت است از میزان مجاز تفاوت وزن کالای تحویلی نسبت به کالای معامله شده که برای هر کالا توسط هیات پذیرش تعیین و در قالب امیدنامه منتشر میگردد. 7. جلسه رسمی معاملات: دوره زمانی معین که معاملات کالاها و یا اوراق بهادار مبتنی بر کالا طبق مقررات این دستورالعمل در آن انجام میشود. 8. حداقل تغییر قیمت سفارش: کمترین مقدار مجاز تغییر قیمتی سفارشهای ثبت شده در سامانه معاملاتی است. 9. حداقل خرید: کمترین مقدار از هر کالاست که یک کارگزار میتواند در بورس خریداری نماید. 10. حداقل خرید جهت کشف نرخ: مقدار یا درصدی از عرضه هر نماد معاملاتی در بورس است که طبق مقررات باید معامله گردد تا نرخ کشف شده مورد تایید بورس قرار گیرد. 11. حداقل عرضه: کمترین مقدار مجاز عرضه در هر نماد معاملاتی طبق مقررات است. 12. حداکثر افزایش عرضه: میزان معینی از حجم کالا است که عرضهکننده مجاز به افزایش عرضه خود طی جلسه معاملاتی، حداکثر تا آن میزان میباشد. 13. حداکثر خرید: بیشترین مقدار مجاز خرید از هر نماد معاملاتی توسط یک کارگزار و یا یک مشتری طی یک جلسه معاملاتی، حسب مقررات است. 14. حراج: سازوکاری برای دادوستد کالا یا اوراق بهادار مبتنی بر کالا است که برپایه انطباق سفارشهای خرید و فروش مشتریان و با در نظرگرفتن اولویتهای مقرر در این دستورالعمل است انجام میشود. 15. سامانه معاملاتی: سیستم رایانهای است که عملیات مربوط به معاملات از قبیل ورود و ثبت سفارشهای خرید و فروش، تطبیق سفارشها و در نهایت انجام معاملات از طریق آن صورت میگیرد. 16. سفارش: درخواست خرید یا فروش کالا یا اوراق بهادار مبتنی بر کالاست که توسط مشتری به کارگزار ارایه میشود. 17. حوادث غیرمترقبه[2] : شرایطی است خارجی، غیرقابل اجتناب و غیرقابل پیشبینی که در نتیجه وقوع آن متعهد اعم از خریدار و فروشنده قادر به انجام تعهد خود نباشد. 18. رینگ داخلی: جلسه معاملاتی بورس برای معامله کالاهایی میباشد که مقصد آنها صرفاً بازار داخلی است. 19. رویه تسهیم به نسبت: شیوه تخصیص کالا یا اوراق بهادار مبتنی بر کالاست که مطابق آن کالا یا اوراق بهادار مبتنی بر کالای تخصیص یافته به هر سفارش، معادل حجم سفارش ثبت شده تقسیم بر کل سفارشهای ثبت شده، ضربدر کل کالا یا اوراق بهادار مبتنی بر کالای قابل عرضه است. 20. عرضه: اعلام آمادگی برای فروش کالا و یا اوراق بهادار مبتنی بر کالا از طریق کارگزار فروشنده طبق مقررات است. 21. قرارداد: توافقی مبتنی بر خرید و فروش مقدار معینی کالا یا اوراق بهادار مبتنی بر کالا میان خریدار و فروشنده که از طریق کارگزاران فروشنده و خریدار در بورس انجام میشود. 22. قرارداد جز: بخشی از قرارداد است که بر مبنای تخصیص کارگزار ایجاد میگردد. 23. قیمت پایه: قیمت مشخصی است که کارگزار فروشنده در درخواست خود برای عرضه هر کالا اعلام مینماید و پس از تایید بورس در اطلاعیه عرضه قید میگردد. 24. قیمت پیشنهادی: قیمتی است که توسط کارگزار در جریان حراج وارد سامانه معاملاتی میگردد. 25. قیمت پایانی: قیمتی است که براساس میانگین موزون قیمت معاملات انجام شده برای هر نماد معاملاتی در پایان هر جلسه رسمی معاملاتی توسط بورس محاسبه و اعلام میگردد. 26.کارگزار: شخص حقوقی است که پس از اخذ مجوزهای لازم و پذیرش در بورس طبق مقررات، کالا یا اوراق بهادار مبتنی بر کالا را برای دیگران و به حساب آنها معامله مینماید. 27. کارگزار/ معامله گر: شخص حقوقی است که پس از اخذ مجوزهای لازم و پذیرش در بورس طبق مقررات، کالا یا اوراق بهادار مبتنی بر کالا را برای دیگران و به حساب آنها و یا به نام و حساب خود معامله مینماید. 28. کد تجمیعی: کد معاملاتی است که برای ورود همزمان سفارشهای خرید هم قیمت چند مشتری توسط کارگزار، در سامانه معاملاتی تعریف میگردد. 29.گواهینامه انجام معامله: سندی است که درپایان معاملات، پس از تایید کارگزار خریدار و فروشنده و ناظر معاملات از طریق سامانه معاملاتی به اتاق پایاپای ارسال میگردد. 30.محموله: مقداری از کالاست که سفارشهای وارده بایستی مضرب صحیحی از آن باشد. 31.محدوده نوسان قیمت پایه: حداکثر مجاز تغییر قیمت پایه یک نماد معاملاتی نسبت به آخرین قیمت کشف شده برای آن است. 32.محدوده نوسان قیمت مجاز: حداکثر تغییرات قیمت سفارشها و معاملات نسبت به قیمت پایهاست. 33.مشتری: شخصی است که متقاضی خرید یا فروش کالا یا اوراق بهادار مبتنی بر کالا در بورس میباشد. 34.معامله: خرید یا فروش کالا یا اوراق بهادار مبتنی بر کالا که در بورس پذیرفته شده است. 35.ناظر معاملات: شخص یا اشخاص حقیقی از بین کارکنان بورس میباشند که توسط مدیرعامل بورس منصوب شده و بخشی از مسوولیتهای مدیرعامل بورس در خصوص نظارت بر حسن انجام معاملات طبق مقررات، رسما به ایشان تفویض میگردد. 36.نماد معاملاتی: شناسهای است که توسط بورس برای هر یک از کالاها یا اوراق بهادار مبتنی بر کالا به صورت منحصر به فرد در سامانه معاملات تعریف میشود. این شناسه میتواند به صورت حرف، عدد یا ترکیبی از هر دو باشد. 37.واحد پایه تخصیص: کمترین مقدار جهت تخصیص در هر نماد معاملاتی است که تخصیصهای کارگزار به مشتریان باید مضرب صحیحی از آن باشد.