ماده ۱۰۹- اقدامات انضباطی باید یكنواخت ، مداوم و پیگیر بوده و برای تشویق افرادیكه وظیفه خود را به نحو احسن اجراء نموده و یا خدمت فوق العاده انجام می دهد ، و مواخذه و تنبیه متخلفین با توجه به مقررات این آیین نامه به مرحله اجراء گذرانده شود .

ماده ۱۱۰- انجام هر عمل یا ترك فعلی كه بر خلاف مقررات و دستورات و نظم و ترتیب و شئون جامعه نیرو های مسلح باشد تخلف نامیده شده و تخلفاتی كه تنبیه آن در اختیار فرماندهان ، روسا ، و مدیران گذاشته شده است تخلفات انضباطی نامیده می شود .

ماده۱۱۱- هدف از تنبیه ، اصلاح فرد متخلف ، تنبه و آگاهی دیگران می باشد و تنبیه نباید جنبه انتقامی داشته باشد .

ماده ۱۱۲- چون قدردانی از خدمات فوق العاده و اعمال برجسته افراد خدمتگذار و همچنین تنبیه عناصر خطا كار از عوامل موثر فرماندهی و مدیریت است ، لذا فرماندهان ، روسا و مدیران باید در تشویق و تنبیه پرسنل تحت امر ، اصول زیر را كاملاً مورد توجه قرار دهند : الف : هر فرمانده در هنگام تنبیه یا تشویق زیر دستان خود ، علاوه بر ساماندهی ،باید نقش یك نفر قاضی را ایفا نماید . یعنی مانند بازپرس تمام دلایلی كه بر له یا علیه زیر دست است سنجیده ، سپس عمل ارتكابی را با نوع و میزان تنبیه یا تشویق تطبیق داده مثل یك قاضی در حدود اختیارات خود ، دستور صادر نماید . ب: در تعیین تنبیه یا تشویق باید سوابق خدمتی و روحیه زیر دستان و اوضاع و احوال ، علل ارتكاب اعمال و میزان آگاهی متخلف از مقررات خدمتی و آثار ناشی از عدم اجرای آنها مورد توجه قرار گیرد . ج: قبل از تعیین تنبیه یا تشویق ، فرمانده رئیس یا مدیر باید تامل و تعمق كافی نموده و پس از اینكه اجرای آنرا ضروری تشخیص داد با قاطعیت و سریعاً آنرا اجرا نماید ، تا زیر دستان تصور ننمایند فرمانده ، رئیس یا مدیر در تعیین تشویق یا تنبیه دچار تردید یا دو دلی است . د: تشویق یا تنبیه باید مبتنی بر مصالح خدمتی بوده و خالی از هر نوع حب و بغض باشد . ه : تشویق فقط در ازاء خدمات فوق العاده ، اعمال برجسته و حسن انجام وظیفه پرسنل تحت امر به عمل می آید و انجام خدمت عادی نباید موجب تشویق یا امتیازی گردد . و : تشویقات و تنبیهات انضباطی باید به منظور بهبود خدمت و انضباط عمومی بوده و طوری انجام گردد كه زیر دستان به بیطرفی و عدالت فرماندهان و روسا و مدیران معتقد گردند . ز: تاخیر در اجرای تنبیه یا تشویق موجب تقلیل اثرات آن می گردد . ح : هرگاه فرمانده را ، در مقابل زیر دستانش تنبیه یا سرزنش نمایند ، موجب سلب اعتماد زیر دستانش خواهد شد . تنبیه و سرزنش فرمانده در مقابل زیر دستان ، فقط در صورتی مجاز است كه خطای متخلف مستوجب تنبیه فوری بوده یا برای تبنیه دیگران ضروری تشخیص داده شود . ط: فرماندهان ، مدیران و روسا موظفند علل بی انضباطی و ناراحتی های مرئوسین خود را جستجو نموده و در رفع آن اقدام نمایند . س: برای تخلف یا تقصیری كه تشخیص كه تشخیص متخلف یا متخلفین مقدور نیست ، نباید عده ای را دسته جمعی تنبیه كرد ، زیرا نسبت به افراد با انضباط ، بی عدالتی شده و آنان را از خدمت دلسرد كرده و اعتماد آنان را نسبت به فرماندهان و مدیران و روسا سلب می نماید . ك: پرسنلی كه از قسمتی به قسمت دیگر مامور می شوند برای خدمات برجسته و یا تخلفاتی كه مرتبط با ماموریت انجام می دهند ، مستقیماً از طرف فرماندهان ، روسا و مدیران محل ماموریت ، برحسب مورد تشویق یا تنبیه می شوند و در سایر موارد ، اجرای تشویقات و تنبیهات ، مربوط به فرماندهان روسا و مدیران سازمان اصلی آنان خواهد بود . تبصره : در كلیه موارد ، اعمالی كه منجر به تشویق یا تنبیه پرسنل می گردد فرماندهان ، روسا و مدیران بایستی علت تنبیه و تشویق را به پرسنل تفهیم نموده و در اسرع وقت آنرا به مورد اجرا گذارند .

ماده ۱۱۳- موارد مذكور در جداول شماره ۲ و ۳ (نوع خدمات برجسته و حداكثر تشویقات ) به شرح زیر ، خدمات برجسته محسوب شده و پرسنلی كه خدمات مزبور را انجام می دهند تشویقات متناسب ، به شرح جداول مزبور درباره آنان به مورد اجرا گذاشته می شود : الف : حضور مستمر در محل خدمت یا ماموریت و انجام وظایف و ماموریت ها به نحو احسن و انجام خدمت موثر خارج از وقت مقرر . ب: انجام اقدامات مفید و موثر در امر توسعه آموزش های نظامی ، عقیدتی و پرورش جسمانی پرسنل . ج : صرفه جویی و به كار بردن ابتكار و دقت فوق العاده در مصرف اقلام و وسایل و تجهیزات به ویژه تجهیزات حساس و كمیاب و گران قیمت . د : اقدامات موثر در حفظ و نگه داری اموال و اسناد نظامی و دولتی . ه : سرعت و دقت فوق العاده در اجرای دستورات سلسله مراتب و رعایت اصول مدیریت و روش رهبری عده ها . و : به كار بردن ابتكار لازم در برقراری سیستم های موثر حفاظتی ، حفظ و آماده به كار نگه داشتن و تعمیر و بازسازی سلاح ، تجهیزات ، ارتقاء روحیه پرسنل به نحو احسن . ز: بالا بردن چشمگیر روحیه پرسنل و توان رزمی یگان ، با اعمال مدیریت فوق العاده و رفتار شایسته و اجرای مانور های موفق مبتنی بر تهدیدات واقعی . ح : انجام اقدامات ستادی موثر و فوق العاده جهت كسب موفقیت در ماموریت و عملیات (تهیه طرح ها و دستورات )رعایت به موقع اصول تاكتیك و دستورات رزمی و غیر رزمی و در جهت نیل به پیروزی خودی و شكست دشمن . ی: نوآوری در راستای خود كفایی ، تقویت بنیه دفاعی و استحكامات و خطوط پدافندی . ك : كسب اخبار و اطلاعات مفید از دشمن و انجام اقدامات موثر در جلوگیری از پخش شایعات زیان بخش . ل: نمونه و سرمشق بودن برای زیر دستان با ایثار ، از خود گذشتگی و اقدامات متهورانه در ماموریت و میدان نبرد . م : مقاومت در هنگام اسارت و تلاش برای فرار از اسارت دشمن و رهایی از گروگان گیری و كمك به همرزمان در این زمینه ، تلاش فوق العاده برای نجات جان افراد همرزم و هم میهنان . ن : اجرای موفقیت آمیز ماموریت های پدافندی و تلاش چشمگیر در حفظ مواضع و مناطق استحفاظی در مقابل دشمن ، به اسارت درآوردن نفرات دشمن . ص: اجرای موفقیت آمیز ماموریت های آفندی و ابراز رشادت و جسارت فوق العاده در اشغال اهداف مورد نظر و به دست آوردن غنائم جنگی از دشمن . ض: شركت داوطلبانه در عملیات مخاطره آمیزه و ابراز شجاعت فوق العاده و ایثار در انجام ماموریت های عملیاتی و مقابله با اشرار ، قاچاقچیان و سارقین مسلح و عوامل ضد انقلاب .

ماده ۱۱۴- پرسنل نیرو های مسلح به مقتضای حسن انجام وظیفه ، ابراز رشادت ، لیاقت ، ایثار و فداكاری ، ابتكار و خلاقیت و انجام خدمات فوق العاده ، حسب مورد به صورت فردی یا جمعی به شرح زیر مورد تشویق قرار می گیرند : الف : تشویق شفاهی . ب: تشویق كتبی . ج : تشویق در دستور قسمتی د : تشویق در دستور نیرو یا سازمان ه : تشویق در فرمان و : مرخصی تشویقی حداكثر به مدت ۳۰ روز در سال ز: پاداش و جوائز ح : اعطای نشان ط: رفع اثرات مترتبه تنبیهات ی: ارشدیت تبصره : اعطاء درجه تشویقی از طریق ارشدیت به میزانی كه منجر به نیل به درجه بالاتر گردد انجام می شود .

ماده ۱۱۵- نحوه اجرای تشویق : الف : تشویق شفاهی در مقابل عده یا به طور انفرادی به عمل می آید و تشویق كتبی به شكل نامه به تشویق شونده ابلاغ و برای انعكاس در پرونده خدمتی او به مراجع مربوطه ارسال می گردد . ب: برای تشویق در دستور قسمتی ، فرمانده ، رئیس یا مدیر مربوطه مشخصات تشویق شونده را با ذكر علل تشویق به فرمانده ، مدیر یا رئیس قسمتی كه دستور در اختیار اوست گزارش می نماید و مقام مزبور با توجه به مصالح خدمتی و مقتضیات ، اجازه درج مراتب را در دستور قسمتی باید به اطلاع كلیه پرسنل آن قسمت برسد .

ماده ۱۱۶- موارد زیر تخلف محسوب شده و درباره مرتكبین آنها ، تنبیهات انضباطی برابر جداول نوع تخلفات اعمال می گردد (جداول شماره ۴ و ۵ ): الف : عدم آراستگی ، نامناسب بودن وضع ظاهری و عدم توجه به نظافت شخصی . ب: عدم رعایت ادب ، عدم رعایت سلسله مراتب و احترامات نظامی و اداری . ج: بد رفتاری نسبت به پرسنل جمعی . د : بی توجهی به آموزش : فرماندهان و مسئولین نسبت به آموزش و دانشجویان و دانش آموزان نسبت به فراگیری آموزش . ه: بی توجهی و عدم رعایت زمان حضور در محل خدمت یا ماموریت و غیبتی كه منجر به فرار نشود . و : تظاهر به بیماری و عدم سلامت (تمارض ) در صورتیكه به تایید پزشك نظامی برسد . ز: عدم احساس مسئولیت و بی تفاوتی در خدمت ، عدم رعایت قوانین و مقررات آیین نامه ها ، بخش نامه ها ، دستور العمل ها و سایر دستورات . ح : سستی و سهل انگاری در انجام وظیفه و اجرای دستورات در زمینه های عملیاتی ، اداری و تداركاتی . ط: تاخیر غیر موجه و عدم دقت در ارائه گزارشات و حقایقی كه در انجام ماموریت یگان موثر است و اظهارات و گزارشات خلاف واقع و كتمان حقیقت . ی: سستی و سهل انگاری در مقابله با تبلیغات و عملیات روانی دشمن . ك : پخش شایعات در جهت تخریب روحیه پرسنل خودی . ل: سستی و سهل انگاری در امور نگهبانی ،پاسداری ،دیده بانی ، دیده وری در مناطق رزمی ، غیر رزمی و حیاتی كشور . م : قصور ، تقصیر در حفظ و نگه داری جنگ افزار ، تجهیزات ، مهمات و هرگونه اموال و اسرار و اسناد نظامی و دولتی و تسلیم مدارك و اسناد به افرادی كه حق دریافت آن را ندارند . ن : ارتكاب اعمال و رفتار بر خلاف شئون نظامی كه به موجب مقررات تعیین و ابلاغ می گردد و تظاهر به خلاف شرع مبین اسلام . ص: قصور و تقصیر و سهل انگاری در به كار گیری توان و امكانات دفاعی جهت انجام ماموریت در مقابل دشمن . قصور در جلوگیری از فرار و از هم پاشیدگی پرسنل جمعی و همچنین جمع آوری پرسنل پراكنده به هنگام رزم . ض: قصور و تقصیر و سهل انگاری در حفظ مواضع و مناطق استحفاظی در مقابل دشمن و اشرار ، قاچاقچیان و سارقین مسلح و عوامل ضد انقلاب .

ماده ۱۱۷- تنبیهاتی كه به علت تخلفات پرسنل اعمال می شود به شرح زیر است : الف : توبیخ شفاهی ب: توبیخ كتبی ج : توبیخ در دستور قسمتی د : توبیخ در دستور نیرو یا سازمان ه: توبیخ در فرمان و : خدمت شبانه روزی در قسمت ، حداكثر تا ۳۰ روز ز: بازداشت غیر قابل تمدید در بازداشتگاه ، حداكثر تا ۳۰ روز ح : كسر از حقوق حداكثر به میزان یك پنجم و حداكثر به مدت ۴ ماه . ط: انتظار خدمت حداكثر تا ۶ ماه ی: بدون كاری حداكثر تا ۳ماه ك : محرومیت از ترفیع به مدت محدود و حداكثر دو سال در زمان صلح و چهر سال در زمان جنگ ل: تنزیل درجه یا رتبه برای مدت محدود یا دایم . م : معافیت از خدمت ن : اخراج از خدمت تبصره : اعمال تنبیهات مذكور در بند های (ز) و (ح) این ماده منوط به تفویض اختیار از سوی مقام معظم فرماندهی كل قوا (مقام رهبری ) به فرماندهان می باشد كه با تصویب این آیین نامه از طرف معظم له به منزله تفویض اختیار مندرج در تبصره ۱ ماده ۱۰۳ قانون ارتش و مقررات مشابه در سپاه و نیروی انتظامی با توجه به جداول حدود اختیارات به فرماندهان ، روسا و مدیران خواهد بود .

ماده ۱۱۸- فرماندهان ، روسا و مدیران می توانند در حدود اختیارات ، تنبیهات انضباطی مندرج در این آیین نامه را كه اجرای آن مستلزم انجام تشریفات نیست ، نسبت به پرسنل متخلف در یگان یا قسمت تابعه خود مستقیماً به مرحله اجرا گذارند ولی اگر متخلف جزو یگان یا قسمت دیگر باشد ، باید تنبیه او را با ذكر علت از فرمانده ، رئیس یا مدیر یگان متبوع فرد متخلف درخواست نماید . تبصره : هر گاه پرسنل به هر علت دیگری از قسمت خود به دور باشد و مرتكب تخلفی گردد ، فرمانده ای كه در حوزه مسئولیت او تخلف ،ارتكاب یافته در صورت محرز بودن تخلف ، می تواند به علت بعد مسافت از قسمت سازمانی متخلف ، كه اجرای مقررات موجب تاخیر در تنبیه متخلف می گردد ، با رعایت حدود اختیارات بر طبق مقررات نسبت به تنبیه متخلف اقدام و نتیجه را به قسمت وی اعلام نماید .

ماده ۱۱۹- به محض اینكه دستور تنبیهی صادر می شود ، مقامی كه تنبیه را مقرر داشته است باید بدون تاخیر مراتب را به متخلف ابلاغ نماید . تبصره : در مواردی كه متخلف عهده دار نگهبانی یا پاسداری باشد ممكن است تنبیه او به بعد از خاتمه نگهبانی و یا پاسداری موكول گردد .

ماده ۱۲۰- تنبیهات پرسنل باید در سوابق خدمتی آنان منعكس گردد .

ماده ۱۲۱- هرگاه فرماندهان ، روسا و مدیران متوجه گردند اختیارات او از لحاظ اجرای تنبیهات به اندازه ای نیست كه بتوانند تنبیه مناسبی نسبت به متخلف اعمال كند در حدود اختیارات ،متخلف را تنبیه نموده و نسبت به تنبیه بیشتر از اختیارات خود ، از مقام بالاتر تقاضا می نماید .

ماده ۱۲۲- فرماندهان ، روسا و مدیران قسمت های مستقل ( مانند گردان و تیپ ) می توانند از اختیارات مقام یك رده بالاتر استفاده نمایند .

ماده ۱۲۳- پرسنلی كه از قسمتی به قسمت دیگر مامور می شوند برای تخلفاتی كه مربوط به انجام ماموریت آنان می باشد ، مستقیماً از طرف فرماندهان ، روسا و مدیران محل ماموریت تنبیه می شوند و در سایر موارد ، اجرای تنبیه مربوط به فرمانده ،مدیر یا رئیس اصلی آنان خواهد بود . تبصره : در مورد ماموری به سازمان های كشوری ، اعمال تنبیه انضباطی موكول به اعلام تخلف از طرف سازمان كشوری به قسمت اصلی پرسنل متخلف بود و دستور تنبیه از طرف فرمانده مربوطه صادر می گردد .

ماده ۱۲۴- پرسنلی كه در بیمارستانهای نیروهای مسلح تحت معالجه باشد هرگاه مرتكب تخلفی شود كه مستلزم تنبیه انضباطی باشد ، مدیر بیمارستان چگونگی تخلف را به فرمانده ، رئیس یا مدیر مربوطه اطلاع داده و تقاضای تنبیه خاطی را نماید . اجرای تنبیه مقرره پس از بهبودی و رفع نقاهت خواهد بود .

ماده ۱۲۵- پرسنلی كه به بازداشت در بازداشتگاه تنبیه می شوند ، بدون خدمت بوده و تا پایان تنبیه نباید هیچ یك از وظایف مربوط به شغل خود را انجام دهند .

ماده ۱۲۶- پرسنلی كه به خدمت شبانه روزی در قسمت تنبیه می شوند ، پس از انجام خدمات محوله باید در قسمت مربوطه باقی بمانند .

ماده ۱۲۷- برای پرسنل از درجات ستوانی داخل به بالا و معادل آن كه به بازداشت در بازداشتگاه تنبیه می شوند ، نگهبان گمارده نمی شود و مجاز به استفاده از لباس نظامی خواهند بود .

ماده ۱۲۸- برای پرسنلی كه به بازداشت در بازداشتگاه تنبیه و به مناسبت اهمیت تخلف و یا به موجب اوامر صادره باید تحت مراقبت قرار گیرند یا به دستور مقامات قضایی بازداشت و زندانی می گردند بایستی نگهبان گمارده شود . تبصره : مشمولین این ماده در تمام مدتی كه در بازداشتگاه می باشند مجاز به استفاده از لباس نظامی نمی باشند .

ماده ۱۲۹- ایام بازنشستگی پرسنل وظیفه كه در طی خدمت مقرره به بازداشت در بازداشتگاه تنبیه می شوند ، جزو خدمت قانونی آنان محسوب نمی گردد .

ماده ۱۳۰- هر مقامی كه تنبیهی را مقرر می دارد ، می تواند ضمن ابلاغ ، اجرای آن را تا مدت ۳ ماه به تعویق اندازد ، هرگاه در این مدت كسی كه تنبیه شده است مرتكب تخلف دیگری نشود ، اجرا و اثرات تنبیه مذكور به كلی به كلی منتفی و در صورتیكه در مهلت مزبور ، مستوجب تنبیه دیگری نشود این تنبیه با تنبیه اول توماً اجرا خواهد شد . این مهلت فقط به متخلفینی داده می شود كه دارای رفتار شایسته بوده و احتمال می رود از این فرصت استفاده نموده و خبط و خطای خود را با انجام خدمت جبران نماید . تبصره ۱- هرگاه مجموع دو تنبیه از حدود مقرر در پیوست ای این آیین نامه تجاوز نماید در این صورت تنبیه در دو نوبت و به فاصله هشت روز اجرا خواهد شد . تبصره ۲- لغو تمام یا قسمتی از تنبیه انضباطی كه مقرر شده ، از طریق مقام تنبیه كننده ابلاغ می شود .

ماده ۱۳۱- تنبیه مرئوسین به كسر حقوق ، با توجه به نكات زیر عمل می گردد : الف : كسر حقوق حداكثر به میزان یك پنجم ، حداكثر به مدت چهار ماه . ب: موقعی این تنبیه اعمال شود كه اثر آن بنا به تشخیص فرمانده ، رئیس یا مدیر از تنبیهات دیگر غیر از انتظار خدمت و بدون كاری بیشتر باشد . ج: به ازاء هر روز غیبت غیر موجه ، كسر حقوق معادل وجوه دریافتی یك روز .

ماده ۱۳۲- تنبیه كنندگان می توانند نسبت به رفتار یا تنبیهاتی كه به نا حق ، غیر قانونی درباره آنها مقرر شده ، اول به مقامی كه تنبیه را تعیین نموده شكایت نمایند ، در صورت عدم رسیدگی به یك رده بالاتر از مقامی كه تنبیه را تعیین نموده شكایت نمایند ولی این شكایت باید انفرادی به عمل آمد و از طرف اشخاص دیگر یا به طور اجتماع نباشد و رونوشت آن را به مقام تنبیه كننده ارسال دارد . تبصره : شكایت راجع به تنبیهات مانع از اجرای تنبیه مقرره نخواهد شد .

ماده ۱۳۳- شكایت راجع به تنبیهات فقط موقعی مجاز است كه ۲۴ ساعت از اجرای تنبیه گذشته باشد و در این صورت شخصی شاكی باید از مقامی كه تنبیه را مقرر داشته تقاضای ملاقات نموده و اعتراض خود را بیان نماید .

ماده ۱۳۴- مقاماتی كه تنبیه را مقرر داشته اند ، می توانند حین اجرای تنبیه انضباطی چنانچه متخلف رفتار شایسته باشد از بقیه یا قسمتی از تنبیه صرف نظر نمایند .

ماده ۱۳۵- رسیدگی به تخلفات پرسنل كه فرمانده نیروی مربوطه برای آنان پیشنهاد محرومیت از ترفیع ، تنزیل درجه یا رتبه ، معافیت از خدمت یا اخراج از خدمت می دهد و همچنین رسیدگی به شكایت پرسنل از رده های بالاتر در امور خدمتی در هیئت های مندرج در مواد ۱۰۴ و ۱۰۵ قانون ارتش و هیئت های مشابه در ستاد فرماندهی كل قوا ، سپاه و نیروی انتظامی به عمل می آید . تبصره : ذی نفع نسبت به آراء قابل اجرای هر دو هیات (هیات مندرج در مواد ۱۰۴ و ۱۰۵ قانون ارتش و هیات های مشابه در ستاد فرماندهی كل قوا ، سپاه و نیروی انتظامی ) می تواند به مراجع صالحه قضایی تظلم نماید .