ماده 1 - کلیه اطفال و جوانان ایرانی که واجد شرایط تحصیل میباشند باید بدون هیچگونه مانعی بتحصیل بپردازند و هیچکس نمیتواند آنانرا از ‌تحصیل باز دارد جز با مجوز قانونی.

ماده 2 - در هر محل که بر اساس قانون آموزش و پرورش عمومی اجباری و مجانی مصوب 6ر5ر1322 و اصلاحی آن مصوب 29 خرداد ماه 1350‌موجبات تحصیل مراحل تعلیمات ابتدائی و راهنمائی که اجباری و مجانی است فراهم و اعلام شده باشد پدر یا مادر یا سرپرست قانونی کودک که ‌وظیفه نگاهداری و تربیت کودک بر عهده او میباشد موظف است نسبت به ثبت نام و فراهم کردن موجبات تحصیل کودک تحت سرپرستی خود اقدام‌ کند و در صورتیکه از انجام این وظیفه خودداری نماید وزارت آموزش و پرورش نسبت به ثبت اسامی کودکان مندرج در آمار ارسالی اداره کل ثبت‌احوال موضوع تبصره ماده 5 قانون آموزش و پرورش عمومی اجباری و مجانی و همچنین نسبت به ثبت نام کودک واجد شرایط تحصیل در مراحل اول‌ و دوم موضوع ماده 2 قانون اصلاح قانون مذکور اقدام خواهد نمود.

ماده 3 - پدر یا مادر یا سرپرست قانونی نوجوان کمتر از هیجده سال مکلف است به ثبت نام نوجوانی که دوره راهنمائی را طی نموده و طبق ‌ضوابط وزارت آموزش و پرورش برای تحصیلات بالاتر مستعد شناخته میشود اقدام نماید و وسائل ادامه تحصیل او را فراهم کند و در صورت عدم ‌تمکن مالی، دولت مکلف است امکانات لازم را برای ادامه تحصیل این قبیل نوجوانان با رعایت ماده 6 این قانون فراهم نماید. مرجع و ضوابط ‌تشخیص عدم تمکن مالی پدر یا مادر یا سرپرست در آئین‌نامه‌ایکه توسط وزارت آموزش و پرورش تهیه و بتصویب هیئت وزیران خواهد رسید تعیین‌ میشود.

ماده 4 - هر یک از پدر یا مادر یا سرپرست قانونی کودک و نوجوان کمتر از هیجده سال که قانوناً مسئول پرداخت مخارج زندگی او میباشد و با‌داشتن امکانات مالی از تهیه وسائل و موجبات تحصیل کودک یا نوجوان واجد شرایط تحصیل مشمول این قانون در محلی که موجبات تحصیل‌ دوره‌های مربوط از طرف وزارت آموزش و پرورش فراهم شده باشد امتناع کند یا بنحوی از انحاء از تحصیل او جلوگیری نماید بحکم مراجع قضائی ‌که خارج از نوبت رسیدگی میکنند بجزای نقدی از ده هزار ریال تا دویست هزار ریال و بانجام تکالیف فوق نسبت به کودک یا نوجوان محکوم‌ خواهد شد. ‌هر گاه پس از ابلاغ حکم پدر یا مادر یا سرپرست به تکلیف مقرر در حکم دادگاه اقدام ننماید یا پس از اجرای حکم مجدداً کودک یا نوجوان را از تحصیل ‌باز دارد بحبس جنحه‌ای از یک تا سه سال و تأمین هزینه معاش و تحصیل کودک یا نوجوان خود محکوم خواهد شد. تبصره - وجوه حاصل از جزای نقدی موضوع این ماده در اختیار شورای آموزش و پرورش منطقه‌ای مربوط قرار میگیرد تا جهت تکمیل کتابخانه ‌مدارس همان منطقه بمصرف برسد.

‌ماده 5 (اصلاحی 11ˏ11ˏ1355)- تحصیلات فنی و حرفه‌ای تا پایان دوره دانشبهری (‌فوق دیپلم) مجانی است. ‌تبصره (الحاقی 11ˏ11ˏ1355)- دانشجویان و دانش‌آموختگان فنی و حرفه‌ای دوره دانشبهری مؤسسات آموزش عالی وابسته به وزارتخانه‌ها و مؤسسات و شرکت‌های دولتی‌که برای سازمان‌های دولتی مزبور کارمند فنی تربیت خواهند کرد ملزم به انجام دادن تعهدی که سپرده‌اند خواهند بود این دسته از مؤسسات آموزش‌عالی باید در آگهی پذیرش دانشجو این استثنا را اعلام دارند. ‌تشخیص رشته‌های فنی و حرفه‌ای حسب مورد در وزارت آموزش پرورش با شورای عالی آموزش و پرورش و در وزارت علوم و آموزش عالی با‌شورای مرکزی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی کشور خواهد بود.

ماده 6 - تحصیلات دوره متوسط غیر حرفه‌ای برای کسانیکه میخواهند در دستگاههای دولتی خدمت کنند مجانی خواهد بود مشروط بر اینکه ‌این افراد حداقل بمدت سنوات تحصیل برای دولت خدمت کنند ضوابط مربوط بخدمت در دستگاههای دولتی و نحوه اجرای این ماده طبق‌آئیننامه‌ای خواهد بود که به پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید. ‌

ماده 7 (اصلاحی 30ˏ07ˏ1358)- دانشجویان و هنرجویانیکه بخواهند از تحصیلات مجانی استفاده کنند مکلفند معادل دو برابر مدتیکه از تحصیل مجانی استفاده کرده‌اند ‌در صورت نیاز دولت در رشته متناسب تحصیلات خود در دستگاههای دولتی و یا بمعرفی دولت در بخش خصوصی در کشور خدمت کنند. ‌در صورت استنکاف از انجام تمام و یا قسمتی از خدمات مذکور باید هزینه تحصیلات مجانی را بتناسب مدتیکه خدمت نکرده‌اند بدولت بپردازند. ‌

ماده 7 ـ دانشجویان و هنرجویانیکه بخواهند از آموزش رایگان در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی داخل کشور استفاده نمایند مکلفند برابر مدتی که از تحصیل رایگان استفاده کرده اند در ایران خدمت نمایند. در صورت استنکاف از انجام تمام یا قسمتی از خدمت مذکور باید هزینه تحصیلات رایگان را تمام یا به تناسب مدتیکه خدمت نکرده اند بدو لت بپردازند. دانشجویان و هنرجویانیکه مایل به استفاده از تحصیلات رایگان نیستند مکلف به پرداخت شهریه و هزینه تحصیلی میباشند. تبصره (الحاقی 30ˏ07ˏ1358)ـ آئین نامه مربوط به احتساب هزینه تحصیلات عالی و نحوه خروج از کشور افراد مذکور و نیز نحوه اشتغال آنان از طرف وزارت فرهنگ و آموزش عالی تهیه و پس از تصویب هیئت وزیران اجرا خواهد شد.

ماده 8 ـ دانشجویان و هنرجویان دانشگاهها، دانشکده ها و مؤسسات آموزش عالی وابسته به وزارتخانه ها و مؤسسات عام المنفعه که برای خدمت در دانشگاهها‌، وزارتخانه ها، مؤسسات و شرکتهای مذکور آموزش میبینند، مکلفند طبق تعهدنامه رسمی که در بدو ورود برابر مقررات مربوط از آنان اخذ میشود تعهدات خود را انجام دهند. در آگهی پذیرش دانشجو و هنرجو برای این نوع مؤسسات، دانشگاهها و دانشکده ها و تعهدنامه مزبور باید شرایط تحصیل و کیفیت و ضمانت اجرای تعهدات قید شود.

ماده 9 - محصلینی که با استفاده از کمک‌ هزینه تحصیلی و یا مقرری نیروهای مسلح شاهنشاهی بمنظور خدمت در ارتش شاهنشاهی- ژاندارمری‌ کشور و شهربانی کشور تحصیل مینمایند از شمول مقررات این قانون مستثنی بوده و در هر مورد تابع مقررات سازمان متبوع خواهند بود. ‌

قانون فوق مشتمل بر نه ماده و یک تبصره پس از تصویب مجلس سنا در جلسه فوق‌العاده روز دوشنبه 17ر4ر1353، در جلسه روز یکشنبه سی‌ام‌ تیر ماه یکهزار و سیصد و پنجاه و سه شمسی بتصویب مجلس شورای ملی رسید. رئیس مجلس شورای ملی - عبدالله ریاضی