خیانت در تقسیم ارث

در وادی امر آن چیزی که حائز اهمیت می باشد آشنا شدن با مفاهیم ارث، وراث، ترکه، تقسیم ترکه، رد یا قبول ترکه، تحریر ترکه و نحوه تقسیم ترکه بپردازیم و نهایت امر بررسی این مورد که آیا خیانت در تقسیم ارث امکان پذیر است و در صورت امکان شامل چه مواردی می شود.

واژه «ارث» در قانون مدنی به چند معنی به کار رفته که به هم نزدیک است:

1-گاه به معنی مال یا حقی است که پس از مرگ شخص به بازماندگان او می رسد

2-گاه به معنی استحقاق بازماندگان شخص بر دارایی او است

ترکه، دارایی به جای مانده از مورث است. این دارایی حاوی دو بخش منفی و مثبت است:

بخش مثبت، اموال و حقوق و مطالباتی است که به وارثان  می رسد.

بخش منفی، دیون و تعهدهایی است که در دارایی می ماند و باید از محل آن پرداخته شود.

انحلال این دو بخش زمانی صورت می پذیرد که شرکت قهری وارثان و طلبکاران و موصی له بر هم خورد و مالکیت هر گروه استقرار یابد. پیش از آن، دارایی مورث  همچنان  به عنوان واحد حقوقی تجزیه ناپذیر دارای شخصیت حقوقی است.

ارث با مرگ مورث محقق می شود که ممکن است فرضی یا حقیقی باشد ماده ۸۶۷ ق.م. اعلام می کند:

«ارث به موت حقیقی یا به موت فرضی مورث تحقق پیدا می کند»

گفته شد که مرگ مورث آغاز و مدخل تحقق ارث و سبب جدایی دارایی از شخصیت او است. اکنون باید افزود که انتقال در صورتی تحقق خارجی می یابد که ترکه به ملکیت وارثان در آید، زیرا در این زمان است که جابه جایی صورت می پذیرد. در لحظه مرگ و تملک وارثان مقارن با هم و در دید عرف یکی است. منتها، ترکه پس از پرداخت دیون و واجبات مالی در ملكيت وارثان استقرار می یابد و در دوران تصفیه، شرکت صاحبان حق در دارايي به جامانده مانع از تصرف در ترکه می شود.

 بر طبق ماده ۸۶۲ ق.م: اشخاصی که به موجب نسبه ارث می برند، سه طبقه اند:

1-پدر و مادر و اولاد، و اولاد اولاد

2-اجداد و برادر و خواهر و اولاد آنها

3- اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آنها

خویشان هر طبقه مقدم، بر خویشان طبقه مؤخر هستند و آنان را از ارث محروم می کنند. پس، ترکه کسی که پدر یا مادر با فرزند دارد، به اجداد و برادر و خواهر یا عمو و عمه و دایی و خاله او نمی رسد، هرچند که اینان نیز در طبقه وارثان قرار دارند.

در هر طبقه نیز خویش نزدیکتر ارث می برد و دورتر محروم می ماند. برای مثال، در طبقه نخست وارثان، تا فرزند وجود دارد نواده ارث نمی برد، و در طبقه دوم تا برادر و خواهر هست فرزندان آنها ارث نمی برند. درجه نزدیکی نیز به نسبت شمار نسل ها است فرزندان، نخستین نسل و نواده ها نسل دوم هستند؛ عمر خویش درجه یک از طبقه سوم است، ولی فرزند عمو، که یک نسل واسطه میان او و متوفی وجود دارد، وارث درجه دوم از طبقه سوم است و در صورتی ارث می برد که از وارثان درجه یک (نزدیکتر به متوفی) کسی زنده نباشد.

در این طبقه بندی، مرکز سنجش قرابت و نزدیکی و دوری آن، متوفی است و نسبت همه وارثان با او در نظر گرفته می شود. پس، وقتی در طبقه نخست گفته می شود: پدر و مادر یا اولاد، مقصود پدر و مادر متوفی و فرزندان او است. در طبقه دوم نیز، مقصود از «اولاد آنها» فرزندان برادر و خواهر است و ضمير (ها) تنها به اینان باز می گردد نه اولاد اجداد. زیرا، اولاد اجداد، یا پدر و مادر متوفی هستند که در نخستین طبقه قرار گرفته اند، یا عمو و عمه و دایی و خاله او که از وارثان طبقه سوم هستند. در نتیجه، تنها اولاد برادر و خواهر هستند که، در فرض مرگ برادر و خواهر متوفی پیش از او، به قائم مقامی مورث خود ارث می برند.

به طور معمول، وارثان متوفی یا یکی از آنان گواهی حصر وراثت را درخواست می کنند، زیرا ذینفع اصلی صدور گواهی وارث است که بر مبنای آن ترکه را تملک می کند. ولی باید دانست که موصی له و طلبکاران متوفی نیز در زمره اشخاصی هستند که درباره تقاضای رسیدگی به وضع وارثان و تعیین سهم هر یک نفع مشروع دارند. همچنین است کسانی که مالی در ترکه دارند و برای گرفتن آن ناچارند که مالکیت خود را در برابر وارثان اثبات کنند.

اثبات مرگ مورث و وراثت و انحصار آن با تمام دلایل ممکن است، ولی ساده ترین راه ارائه گواهی فوت مورث و شناسنامه های وارثان (در مورد نسب پدر و مادر و فرزندان) و گواهی آگاهان است. آخرین رویه معمول این است که گواهان اطلاع خود را در برگه استشهادیه می نویسند و امضا و هویت آنان به وسيله دفتر اسناد رسمی تصدیق می شود و دادگاه بر پایه همان شهادت کتبی و سایر دلایل مراتب را اعلان می کند، ولی دادگاه «می تواند گواه ها را احضار کرده و گواهی آنان را استماع كند»

مجموعه حقوقی معید، مجموعه‌ای معتبر و تشکیل شده از وکلای متخصص است و بهترین وکیل ارث تهران را نیز می‌توان از این مجموعه انتخاب نمود. وکلای این مجموعه ضمن داشتن تخصص و دانش کافی، تجربیات موفقیت‌آمیز زیادی نیز دارند.

ارتباط با مجموعه حقوقی معید

شماره تماس :  021-91016668

آدرس ما : تهران سعادت اباد چهارراه سرو غربی خیابان ریاضی بخشایش خیابان زند وکیلی غربی پلاک 91 طبقه 4

«مقصود از تحریر ترکه تعیین مقدار ترکه و دیون متوفی است»

هدف تحریر ترکه اندکی گسترده تر از تعیین ترکیب آن است، در جریان آن ترکه ارزیابی هم می شود و زمینه برای قبول یا رد ترکه فراهم می آید. به زودی خواهیم دیده که وارثان می توانند ترکه را رد کنند یا آن را مطابق صورت تحریر ترکه بپذیرند و بدین وسیله از مسؤولیت خود نسبت به پرداخت دیون ترکه بکاهند. تحریر ترکه سبب می شود که اینان بینش لازم را در تصمیم گرفتن پیدا کنند. طلبکاران نیز با تحریر ترکه از چگونگی و اندازه وثيقه طلب خود آگاه می شوند و موصی له نیز تناسب میزان آن را با ارزش کل ترکه در زمان مرگ موصی در می یابد و سهم خود را در توده دارایی موصی تا زمان تصفیه آن تمیز می دهد.

تركه خالص میان وارثان تقسیم می شود. برای دستیابی به تركه خالص، یعنی آنچه به ملکیت مستقر وارثان در می آید و باید میان آنان به نظم ویژه تقسیم شود، باید آن را تصفیه کرد و حقوق و دیونی را که به آن تعلق می گیرد از ترکیب ناخالص کاست.

 ماده ۸۶۹ ق.م. دیون ترکه را بدین شرح معین کرده است:

1- قیمت کفن میت و حقوقی که متعلق به اعیان ترکه، مثل عینی که متعلق رهن است

2- دیون و واجبات مالی متوفی

3- وصایای میت تا ثلث ترکه بدون اجازه ورثه و زیاده بر ثلث با اجازه آنها

ماده ۳۱۳ ق.ا.ح. حاوی حکمی است که گاه از نظرها دور می ماند و، به ویژه در موردی که محجور در سرپرستی ولی قهری است و با نمایندگی او در دادرسی شرکت دارد، تراضی وارثان یا نمایندگان قانونی آنان را برای صدور حکم تقسیم یا تنظیم سند رسمی و اجرای آن کافی می دانند؛ غافل از این که در صورت وجود غایب و محجور، دخالت دادگاه در تقسیم ترکه ضروری است. بر طبق این ماده:

در صورتی که تمام ورثه و اشخاصی که در ترکه شرکت دارند حاضر و رشید باشند، به هر نحوی که بخواهند می توانند ترکه را مابین خود تقسیم نمایند، لیکن اگر مابین آنها محجور یا غائب باشد، تقسیم ترکه به توسط نمایندگان آنها در دادگاه به عمل می آید.

 اجرای عمل تقسیم در دادگاه مستلزم این است که دست کم کارشناس منتخب دادگاه درستی تعدیل سهام را تصدیق کند و دادگاه قانع شود که تراضی حاضران ضرری برای غایب یا محجور به بار نمی آورد.

در هر مورد که ترکه تقسیم می شود تعدیل سهام ضروری است، بدین معنی که مال مشاع به شمار کوچکترین سهم ها به قطعاتی تقسیم شود که از حیث قيمت با هم برابر باشد: به عنوان مثال، هرگاه بخواهند زمینی را بین دو پسر و یک دختر تقسیم کننده زمین باید به پنج سهم برابر تقسیم شود تا هر پسر دو سهم و دختر یک سهم آن را مالک شود.

آنچه که ممکن است در خصوص تقسیم ترکه اتفاق بیفتد این است که برخی از وراث بدون در نظرگرفتن وراث دیگر اعم از اینکه محجور باشند یا خیر میراث و ترکه را بین خود تقسیم نمایند و سهمی برای یکسری از وراث درنظر نگرفته و در نهایت خیانت در تقسیم ارث نمایند و موجبات تضییع حق سایر وراث را به وجود آورند.