قرارداد واگذاری سهام استارتاپ

هنگامی که بنیان‌گذاران یک استارت‌آپ گرد هم می‌آیند تا کسب ‌و کاری جدید را راه‌اندازی کنند، یکی از اولین مباحثی که در مورد آن بحث و تبادل نظر می‌شود، چگونگی و نحوه تقسیم سهام میان آنهاست . دپارتمان استارتاپ و کسب و کارها معید به سرپرستی سرکار خانم مائده کوچک وکیل پایه یک دادگستری در تلاش است که بهترین خدمات حقوقی را در  اختیار افرادی که نیاز به خدمات مشاوره در حوزه استارتاپ ها دارند  بگذارد شما میتوانید از طریق راه های ارتباطی زیر یا با مراجعه حضوری به دفتر با سرکار خانم مائده کوچک در تماس باشید.
راه های ارتباطی با ما

تلفن تماس:

 021-91016668

آدرس دفتر:

 تهران، سعادت آباد، چهارراه سرو غربی، خیابان ریاضی بخشایش، خیابان زند وکیل غربی، پلاک ۹۱، طبقه 4 

قرارداد واگذاری سهام

قرار داد واگذاری سهام تا حدی می‌تواند جدی شود که «نوام واسرمن» در کتاب «معضلات بنیانگذار» نرخ شکست استارتاپ‌ها را به‌دلیل اختلاف بر سر تقسیم سهام بین بنیانگذاران , حدود ۶۵% تخمین می‌زند. به‌عبارت دیگر حدود ۶۵% استارتاپ‌ها در همان مراحل نخست برپایی، به‌علت اختلاف بین هم‌بنیانگذاران به دلایل مختلف شکست خواهند خورد که از این بین، اختلاف بر سر تقسیم سهام یکی از موارد بسیار مهم است.

وستینگ یا قرارداد واگذاری سهام موجب موفقیت استارت‌آپ در بلند‌مدت می‌شود . با وجود مزایای عدیده‌ای که واگذاری سهام در استارت‌آپ دارد، در موارد بسیاری مشاهده شده که بنیان‌گذاران درک کاملی از این قرارداد ندارند که این امر سبب بروز مشکلات آتی برای آن‌ها می شود.

سهام چیست و منظور از تقسیم سهام چیست؟

 سهم در اصل مالکیت جزئی افراد بر شرکت را نشان می‌دهد. تقسیم سهام استارتاپ عبارت است از مشخص نمودن میزان مالکیت هر عضو (سازمان، شرکت و …) بر سرمایه و همچنین سود کسب‌وکار استارتاپی می باشد..

در ابتدای تاسیس شرکت استارت‌آپی، موسسین شرکت نسبت به محاسبه‌ی آورده خود به وجه رایج و تعیین سهام مربوط به هر یک از سهام‌داران اقدام می‌کنند. در برابر این انتقال مالکیت آورده به شرکت، هر فرد به اندازه‌ی ارزش آورده خود صاحب سهام شرکت می‌شود. در واقع میزان سهام هر شخص بیانگر میزان اختیارات هر شخص در امور و تصمیمات شرکت و نیز تعهدات وی در برابر دیگران نیز می باشد..

روش‌های تقسیم سهام تیم استارتاپی

تقسیم سهام تیم استارتاپی روش‌های مختلفی دارد که در ادامه به بررسی چند نمونه از این موارد می پردازیم .

1. روش امتیازی تقسیم سهام

این روش بیان می کند که در انتخاب افراد و هم‌ تیمی‌های خود نهایت دقت را داشته باشید و سپس براساس ویژگی‌های شخصیتی و مهارتی برای آنها جدولی را تهیه و براساس امتیازی که به دست می‌آورند به آنها سهام اختصاص دهید.

1. روش وست (vest) تقسیم سهام تیم استارتاپی

در روش وست که همان روش پیشنهادی نوتاش می باشد به هر هم بنیان گذار یک درصد سهام تعلق می گیرد که این سهام به‌مرورزمان و طی مدت همکاری به شرط تعهد کاری افزایش می یابد. در روش وست , سهام به قرار زیر بین اعضای تیم بسته به مدت‌زمان همکاری تقسیم می‌شود.

• سال اول 10% سهام به هر نفر
• سال دوم 15% سهام به هر نفر
• سال سوم 20% سهام به هر نفر
• سال چهارم 25% سهام به هر نفر

فرض کنید در همان سال نخست برای یکی از اعضای تیمی مشکلی پیش بیاید؛ طوریکه دیگر قادر به همراهی تیم استارتاپی نباشد و آگاهانه یا ناآگاهانه اعضای تیم را تنها بگذارد. با اجرای روش وست چنین شخصی نمی‌تواند سهمی همچون سایر افرادی که چهار سال در شرکت فعالیت نموده‌اند داشته باشد. چراکه شخصی که چهار سال در خدمت تیم استارتاپی بوده 25 درصد سهام دریافت می‌کند و این در حالی است که شخصی که فقط یکسال با تیم همراه بوده به اندازه کارکرد خود در سال اول 10 درصد سهام دریافت می‌کند. به‌طورکلی هم بنیان گذاران تنها زمانی مجاز به برداشت کامل سهام خود خواهند بود که یک دوره چهارساله را در خدمت تیم باشند. این مدل در واقع مدل تشویقی برای همکاری درازمدت در استارتاپ به شمار می‌رود.

1. تقسیم سهام به روش مساوی

تقسیم سهام به روش مساوی میان بنیان‌گذاران اصلاً عادلانه نیست؛ چراکه شما باید سهام هر فردی را براساس میزان سرمایه اولیه، مشارکت، تخصص و … تعیین نمایید. بنیانگذار اولیه‌ای که پس از گذشت یکسال شما را ترک می‌کند با فردی که تا انتهای توسعه و موفقیت استارتاپ با شما همراه است آیا می‌تواند سهام مساوی دریافت کند؟

فردی که به صورت پاره‌ وقت با شما همکاری می‌کند با فردی که به صورت تمام‌ وقت کار می‌کند می‌تواند سهام مساوی دریافت کند؟ قطعاً پاسخ منفی است. بنایراین روش تقسیم مساوی سهام میان بنیان‌گذاران عادلانه نیست و به جد می‌توان گفت کمتر کسی برای تقسیم سهام شرکت از این روش استفاده می‌کند.

با توجه به اهمیت تقسیم سهام به روش وست در ادامه به بررسی شرایط و چگونگی تقسیم سهام در ان روش می پردازیم:

نحوه واگذاری سهام تشویقی:

در صورت تصمیم به واگذاری سهام تشویقی به کارکنان , می‌توان قرارداد رهن سهام را منعقد کرد.در صورت ترهین سهام در مدت مشخص، سهام تعلق گرفته به کارمندان در رهن شرکت قرار می‌گیرد و تا مدت زمان مشخص شده قابلیت انتقال خود را از دست می‌دهد.در رهن بودن سهام باعث می شود تا کارمند پس از دریافت سهام فورا به فکر فروشِ سهام شرکت نباشد و نتواند با فروش فوری سهام؛ ثبات کاری استارت‌آپ را از بین ببرد.

تکلیف سهامِ در رهن در صورت تصاحب شرکت

تصاحب شرکت‌های استارت‌آپی در سال‌های اولیه فعالیت و پیش از روشن شدن دورنمای فعالیت‌ آن‌ها و میزان دقیق سود‌آوری، امری نسبتا دور از انتظار است. اما در صورتی که استارت‌آپ ایده‌ای ارزشمند یا عملکردی قابل توجه در سال‌های اولیه فعالیت داشته باشد، ممکن است دیگر شرکت‌ها و افراد اقدام به خرید سهام شرکت نمایند.

در چنین شرایطی با توجه به اینکه سهامِ شرکت در رهن است و قابلیت انتقال ندارد، بایستی مفادی در خصوص آزاد‌سازی سهام از رهن پیش‌بینی شود.

طبق این شرط (که در قرارداد رهن سهام ذکر می‌شود) در صورت وقوع رخدادی مشخص مانند توافق همه سهام‌ داران جهت فروش سهام شرکت به شخصی ثالث، سهام شرکت از رهن آزاد می‌شود و سهام‌ داران خواهند توانست تا سهام خود را به فروش برسانند. 

شرایط فروش سهام پیش از پایان مدت رهن

 به موجب قرارداد واگذاری سهام، انتقال و فروش سهام در مدت مشخص شده غیر‌ممکن خواهد بود . اما می‌توان در قرارداد , شروطی را نیز تعیین نمود که در صورت نیاز بتوان با استناد به آن‎ها سهام را پیش از مدت معین شده به فروش رساند.

هر چند خاصیت اصلی قرارداد واگذاری سهام جلوگیری از انتقال سهام و خروج زود‌هنگام اشخاص در مدت معین شده از شرکت است، اما توجه داشته باشید که در عین حال در صورت وقوع اتفاقاتی همچون اختلافات شدید، ادامه همکاری ممکن است نه تنها سودی برای طرفین و شرکت نداشته باشد بلکه سبب ورود ضرر و اخلال در روند کاری شرکت شود.

به طور مثال ممکن است این‌طور مقرر شود که در صورت درخواست سهام‌ دار و تصویب هیئت‌ مدیره شرکت، سهامی که در رهن است قابلیت فروش به سایر سهام‌داران شرکت را داشته باشد.

این شرط سبب خواهد شد تا از بروز بن‌ بست در فعالیت‌های شرکت تا حد زیادی جلوگیری شود. 

در نهایت لارم به ذکر است که:

وستینگ یا اعطای سهام , ابزاری است برای مدیریت امور اقتصادی و پاداش به اشخاصی که به موفقیت شرکت کمک می‌کنند. گزینه‌های مختلفی برای تنظیم برنامه‌ی وستینگ و واگذاری سهام به کارکنان در استارتاپ های مختلف وجود دارد؛ بنابراین، نباید به‌ سادگی از کارهایی کپی کنید که سایر کسب‌ و کارها انجام می دهند ، بلکه باید با توجه به وضعیت کسب‌ و کار خود , اقدام به پیاده‌سازی یک طرح وستینگ مناسب کنید.