مراحل پیگیری شکایت

در این مقاله قصد داریم روند انجام شکایت، نحوه ثبت شکایت پس از وقوع جرم و مراحل پیگیری شکایت را بر اساس قانون مجازات اسلامی، قانون آیین دادرسی کیفری و رویه ای که بر محاکم کیفری ایران حاکم است، بررسی کنیم.

چنانچه شما هم برحسب عمل مجرمانه شخصی، بزه دیده جرمی شده اید و نیاز به خدمات مشاوره دارید و می خواهید اقدام به طرح شکایت علیه مجرم پرونده نمایید می توانید با وکیل متخصص در حوزه جرایم جناب آقای دکتر فریدون باقی در ارتباط باشید

راه های ارتباطی با ما

شماره تماس : 021-91016668

آدرس ما: تهران سعادت آباد چهارراه سرو غربی خیابان ریاضی بخشایش خیابان زند وکیل غربی پلاک 91 طبقه 4

در صورت رخ دادن وقایعی که در تصور اولیه افراد جرم است ( فارغ از صحت یا عدم صحت آن ) در حالت کلی دو راه پیش روی افراد است:

1-  در خصوص وقوع جرائمی که در لحظه حال در حال به وقوع پیوستن هستند یا زمان اندکی از وقوع آن ها گذشته مثل درگیری ها و نزاع ها، جیب بری ها و سرقت ها و ... بهتر است بلافاصله با پلیس 110 تماس برقرار شود و از آن ها درخواست حضور، کمک و ثبت صورت جلسه شود. این برآیند به غیر از آنکه یک بخش از دلایل افراد ( به معنای عام) برای وقوع جرم در مراحل رسیدگی را تامین می نماید، می تواند به یافتن مجرم در اسرع وقت بسیار کمک کند.

2- در خصوص جرائمی که مدتی از وقوع آن ها گذشته است و یا جنبه فوریت در لحظه را ندارند مثل کلاهبرداری، خیانت در امانت، تصرف عدوانی و ... در این موارد برای تسریع امر، بهتر است مستقیما به دادسرا مراجعه شود. البته با توجه به الکترونیکی شدن این روند، هم در این حالت و هم در حالت اول باید ابتدا با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی و ثبت شکواییه با ذکر نحوه وقوع جرم و شرح آن، زمان و مکان آن مشخص گردد. همچنین صورت جلسه پلیس 110 و کلانتری مربوطه در تکمیل مدارک و اثبات ادعای فرد موثر خواهد بود.

 پس از ثبت شکایت در دفاتر خدمات قضایی فرد باید منتظر بماند تا پیامکی مبنی بر ارجاع شکواییه او به واحد مربوطه، برای او ارسال گردد. بعد از ارسال پیامک، شاکی برای پیگیری شکواییه خود به آن واحد که معمولا کلانتری مربوطه است باید مراجعه کند.

معمولا شکواییه به طور سیستمی از دفاتر به دادسراها ارجاع و معاون ارجاع دادسرا از طریق سیستم الکترونیکی، پرونده را جهت آغاز تحقیقات لازمه به کلانتری مربوطه ارجاع می دهد. البته شاکی در جریان این پروسه قرار نمی گیرد و او صرفا پیامک مراجعه به کلانتری را دریافت می نماید.

1-پس از حضور در کلانتری، مسئول مربوط پرونده، اظهارات شاکی و شهود احتمالی را اخذ و ضم پرونده می کند. هم چنین اشخاصی که شکایت علیه آنان صورت گرفته را (مشتکی عنه ( عنهم)) از طریق سامانه ابلاغ قضایی احضار می نماید و معمولا به او ابلاغ می گردد که منیجه عدم حضور جلب است ( مگر در موارد خاص ).

مشتکی عنه هم با حضور در کلانتری اظهارات و دفاعیات خود را در برابر ادعاهای شاکی بیان می کند و اگر شاهدی هم داشته باشد، شهود خود را برای اخذ اظهارات آن ها معرفی می نماید. اخذ اظهارات طرفین معمولا در این مرحله چندین مرتبه در کلانتری یا دادسرا صورت می پذیرد و عنوان اتهامی به مشتکی عنه تفهیم می گردد که او بداند بابت چه عنوان مجرمانه ای احضار گردیده و در چه خصوص می بایست از خود دفاع نماید.

2-پس از این مرحله ( تفهیم اتهام) است که مشتکی عنه، متهم نامیده می شود. و بنا بر اوضاع و احوال و شرایط پرونده و نوع اتهام قرار مناسبی برای او صادر می گردد. مثلا ممکن است قرار الزام به حضور با تعیین وجه التزام یا قرار بازداشت و یا قرارهای دیگر باشد.

3-مسئول پرونده پس از اینکه تحقیقات درخواستی بازپرس یا دادیار مربوطه ی دادسرا را انجام داد مثل استعلامات لازمه، مکان یابی، دریافت فیلم دوربین های مدار بسته و ... پرونده را مجدد برای بررسی و صدور دستورات جدید به دادسرا مرجوع می نماید. بازپرس یا دادیار با بررسی تحقیقات صورت گرفته و اظهارات طرفین اگر نقصی در تحقیقات موجود باشد یا اقدام جدیدی ضرورت داشته باشد کتبا انجام آن را از کلانتری مطالبه و مجددا پرونده را عودت می دهد. و این پروسه تا زمانی تکرار می شود که به نظر بازپرس یا دادیار تحقیقات انجام شده برای تصمیم گیری در خصوص پرونده کافی باشد. و در این مرحله با تصمیم و موافقت دادستان، نظر بر عدم توجه جرم به مشتکی عنه و عدم کفایت دلیل بر وقوع جرم است که قرار منع تعقیب صادر می شود. (اگر به دلایلی مثل اینکه جرم شامل مرور زمان شده، قرار موقوفی تعقیب صادر می شود و یا اگر جرم از نظر دادستان واقع گردیده، قرار جلب به دادرسی صادر می گردد)

البته باید توجه داشت که این قرارها به طرفین ابلاغ می گردد تا اگر اعتراضی نسبت به آن دارند در مهلت مقرر قانونی اعتراض خود را اعلام نمایند. در صورتی که اعتراض نسبت به قرار جلب به دادرسی وارد نباشد، پرونده بنا بر نوع جرم و اهمیت آن به دادگاه صالح می گردد. پس از اینکه پرونده در دادگاه تعیین شعبه گردید، شعبه وقت رسیدگی مناسب را تعیین و به طرفین ابلاغ می نماید. با توجه به حجم عظیم پرونده ها و صف طولانی رسیدگی پروسه صدور قراردر دادسرا، تعیین شعبه و تعیین وقت رسیدگی وتشکیل جلسه، ممکن است چند ماه به طول بیانجامد. پس طولانی شدن این روند نباید در شما موجب نگرانی گردد.

4-پس از تشکیل جلسه، قاضی دادگاه اظهارات طرفین، مدارک و مستندات موجود، اظهارات شهود در صورت وجود و صلاحدید قاضی بررسی می نماید و اگر ضرورت باشد ممکن است جلسه را تجدید نماید و یا در صورت نقص تحقیقات  تکمیل آن را از دادسرا بخواهد.

5-النهایه زمانی که قاضی رسیدگی کننده مدارک و مستندات را کامل و پرونده را معد صدور رای تشخیص دهد، با اخذ آخرین دفاعیات متهم اقدام به صدور رای می نماید که بر اساس شرایط موجود و اوضاع و احوال پرونده می تواند حکم برائت یا بی گناهی متهم باشد یا حکم به محکومیت او که به طرفین و وکلای آنان ابلاغ می گردد و پس از این متهم محکوم علیه نامیده می شود. یعنی کسی که حکم علیه او صادر شده است.

6-پس از صدور رای بدوی، بر اساس نوع حکم ( برائت یا محکومیت) شاکی یا محکوم علیه می توانند ظرف مدت 20 روز پس از ابلاغ نسبت به حکم مورد اشاره اعتراض خود را با ذکر دلایل و مستندات از طریق دفاتر خدمات قضایی ثبت نماید. این اعتراض ابتدا به دفتر شعبه دادگاه بدوی ارجاع و از طریق دادگاه بدوی به دادگاه تجدیدنظر ارسال می گردد. و در دادگاه تجدید نظر پس از ثبت و تعیین شعبه جهت اطلاع، این امر به طرفین ابلاغ می گردد. و دادگاه تجدیدنظر در صورت لزوم با تعیین وقت رسیدگی، تشکیل جلسه می دهد. در غیر این صورت بدون تشکیل جلسه در وقت فوق العاده اقدام به رسیدگی و صدور حکم می نماید. که یا در تایید حکم بدوی است و یا کلا یا جزئا حکم بدوی را نقض و حکم یا قرار جدیدی صادر می نماید.

اگر حکم محکومیت در دادگاه تجدیدنظر تایید و قطعی گردد بدون نیاز به درخواست، برای اجرای حکم به دادسرا ارجاع و به محکوم علیه ابلاغ می گردد که برای اجرای حکم حاضر شود. اینجاست که اهمیت اخذ وثیقه مناسب بیش از پیش نمایان می شود. اگر حکم دادگاه تجدیدنظر، برائت محکوم علیه بدوی باشد، دادگاه تجدیدنظر آن را نقض بلا ارجاع می نماید و اگر فرد زندانی باشد باید بلافاصله آزاد گردد و دستور آزادی وثایق او نیز صادر گردد.

امید است آنچه در این مقاله گفته شد شمای کلی مسیر قانونی پرونده های کیفری را به روشنی برای مخاطب ترسیم نموده باشد.