قوانین
بیمه و مسئولیت مدنی - قانون بیمه اجباری خسارات واردشده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه 1395 - بخش دوم ـ حقوق و تعهدات بیمهگر و بیمهگذار
ماده8 ـ حداقل مبلغ بیمه موضوع این قانون در بخش خسارت بدنی معادل حداقل ریالی دیه یک مرد مسلمان در ماههای حرام با رعایت تبصره ماده (9) این قانون است و در هر حال بیمهگذار موظف به اخذ الحاقیه نمیباشد. همچنین حداقل مبلغ بیمه موضوع این قانون در بخش خسارت مالی معادل دو و نیم درصد (5/2%) تعهدات بدنی است. بیمهگذار میتواند برای جبران خسارتهای مالی بیش از حداقل مزبور، در زمان صدور بیمهنامه یا پس از آن، بیمه تکمیلی تحصیل کند. تبصره1ـ در صورتی که بیمهگذار در خصوص خسارتهای مالی تقاضای پوشش بیمهای بیش از سقف مندرج در این ماده را داشته باشد بیمهگر مکلف به انعقاد قرارداد بیمه تکمیلی با بیمهگذار میباشد. حق بیمه در این مورد در چهارچوب ضوابط کلی که توسط بیمه مرکزی اعلام میشود، توسط بیمهگر تعیین میگردد. تبصره2ـ در صورت بروز حادثه، بیمهگر مکلف است کلیه خسارات واردشده را مطابق این قانون پرداخت کند و مواد (12) و (13) قانون بیمه مصوب 7/2/1316 در این مورد اعمال نمیشود. تبصره3ـ خسارت مالی ناشی از حوادث رانندگی صرفاً تا میزان خسارت متناظر وارده به گرانترین خودروی متعارف از طریق بیمهنامه شخص ثالث و یا مقصر حادثه قابل جبران خواهد بود. تبصره4ـ منظور از خودروی متعارف خودرویی است که قیمت آن کمتر از پنجاهدرصد (50%) سقف تعهدات بدنی که در ابتدای هر سال مشخص میشود، باشد. تبصره5 ـ ارزیابان خسارات موضوع ماده (39) و کارشناسان ارزیاب خسارت شرکتهای بیمه و کارشناسان رسمی دادگستری در هنگام برآورد خسارت، موظفند مطابق این ماده اعلامنظر کنند.
ماده9ـ بیمهگر ملزم به جبران خسارتهای واردشده به اشخاص ثالث مطابق مقررات این قانون است. تبصره ـ در صورتیکه در یک حادثه، مسؤول آن به پرداخت بیش از یک دیه به هر یک از زیاندیدگان محکوم شود، بیمهگر مکلف به پرداخت کل خسارات بدنی است، اعم از اینکه مبلغ مازاد بر دیه، کمتر از یک دیه کامل یا بیشتر از آن باشد.
ماده10ـ بیمهگر مکلف است در ایفاء تعهدات مندرج در این قانون خسارت وارده به زیاندیدگان را بدون لحاظ جنسیت و دین تا سقف تعهدات بیمهنامه پرداخت کند. مراجع قضائی موظفند در انشای حکم پرداخت دیه، مبلغ مازاد بر دیه موضوع این ماده را به عنوان بیمه حوادث درج کنند.
ماده11ـ درج هرگونه شرط در بیمهنامه که برای بیمهگذار یا زیاندیده مزایای کمتر از مزایای مندرج در این قانون مقرر کند، یا درج شرط تعلیق تعهدات بیمهگر در قرارداد به هر نحوی، باطل و بلااثر است. بطلان شرط سبب بطلان بیمهنامه نمیشود. همچنین اخذ هرگونه رضایتنامه از زیاندیده توسط بیمهگر و صندوق مبنی بر رضایت به پرداخت خسارت کمتر از مزایای مندرج در این قانون ممنوع است و چنین رضایتنامهای بلااثر است.
ماده12ـ تعهد ریالی بیمهگر در قبال زیاندیدگان داخل وسیله نقلیه مسبب حادثه، برابر حاصلضرب ظرفیت مجاز وسیله نقلیه در سقف تعهدات بدنی بیمهنامه با رعایت تبصره ماده (9) و ماده (13) این قانون است. در مواردی که به علت عدم رعایت ظرفیت مجاز وسیله نقلیه، مجموع خسارات بدنی زیاندیدگان وسیله نقلیه مقصر حادثه بیش از سقف مذکور باشد مبلغ خسارت مورد تعهد بیمهگر به نسبت خسارت وارده به هر یک از زیاندیدگان بین آنان تسهیم میگردد و مابهالتفاوت خسارت بدنی هر یک از زیاندیدگان توسط صندوق تأمین خسارتهای بدنی وفق مقررات مربوط پرداخت و مطابق مقررات این قانون از مسبب حادثه بازیافت میشود. میزان ظرفیت مجاز وسایل نقلیه با توجه به نوع و کاربری آنها به موجب آییننامهای خواهد بود که توسط وزارت کشور با همکاری وزارتخانههای صنعت، معدن و تجارت و راه و شهرسازی و بیمه مرکزی تهیه میشود و به تصویب هیأت وزیران میرسد. در هر صورت تعداد جنین و اطفال زیر دوسال داخل وسیله نقلیه به ظرفیت مجاز خودرو اضافه میشود. تبصره ـ تعهد ریالی بیمهگر در قبال زیاندیدگان خارج از وسیله نقلیه مسبب حادثه ده برابر سقف تعهدات بدنی بیمهنامه با رعایت تبصره ماده (9) و ماده (13) این قانون میباشد. در مواردی که مجموع خسارات بدنی زیاندیدگان خارج از وسیله نقلیه مسبب حادثه بیش از سقف مذکور باشد مبلغ خسارت مورد تعهد بیمهگر به نسبت خسارت واردشده به هر یک از زیاندیدگان بین آنان تسهیم میگردد و مابهالتفاوت خسارت بدنی هر یک از زیاندیدگان توسط صندوق تأمین خسارتهای بدنی وفق مقررات مربوط پرداخت میشود.
ماده13ـ بیمهگر یا صندوق حسب مورد مکلفند خسارت بدنی تعلقگرفته به شخص ثالث را به قیمت یومالاداء و با رعایت این قانون و سایر قوانین و مقررات مربوط پرداخت کنند. بیمهگر، در صورتیکه خسارت بدنی که به زیاندیده پرداخت نموده بیشتر از تعهد وی مندرج در ماده (8) این قانون باشد، میتواند نسبت به مازاد پرداختی، به صندوق رجوع یا در صورت موافقت صندوق در حسابهای فیمابین منظور کند مشروط بر اینکه افزایش مبلغ قابل پرداخت بابت دیه منتسب به تأخیر بیمهگر نباشد. تبصره ـ در صورتیکه خسارت بدنی زیاندیده بیشتر از تعهد شرکت بیمه مندرج در ماده (8) این قانون باشد، شرکت بیمه مکلف است، بلافاصله مراتب مذکور و کلیه مستندات پرونده مربوط را از طریق سامانه الکترونیک موضوع ماده (55) به صندوق و بیمه مرکزی اطلاع دهد.
ماده14ـ در حوادث رانندگی منجر به جرح یا فوت که به استناد گزارش کارشناس تصادفات راهنمایی و رانندگی یا پلیسراه، علت اصلی وقوع تصادف یکی از تخلفات رانندگی حادثهساز باشد، بیمهگر مکلف است خسارت زیاندیده را بدون هیچ شرط و اخذ تضمین پرداخت کند و پس از آن میتواند به شرح زیر برای بازیافت به مسبب حادثه مراجعه کند: الف ـ در اولین حادثه ناشی از تخلف حادثهساز راننده مسبب در طول مدت بیمهنامه: معادل دو و نیم درصد (5/2%) از خسارتهای بدنی و مالی پرداختشده ب ـ در دومین حادثه ناشی از تخلف حادثهساز راننده مسبب در طول مدت بیمهنامه: معادل پنجدرصد(5%) از خسارتهای بدنی و مالی پرداختشده پ ـ در سومین حادثه ناشی از تخلف حادثهساز و حوادث بعد از آن در طول مدت بیمهنامه: معادل دهدرصد(10%) از خسارتهای بدنی و مالی پرداختشده تبصره ـ مصادیق و عناوین تخلفات رانندگی حادثهساز به موجب ماده (7) قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی مصوب 8/12/1389 تعیین میشود.
ماده15ـ در موارد زیر بیمهگر مکلف است بدون هیچ شرط و اخذ تضمین، خسارت زیاندیده را پرداخت کند و پس از آن میتواند به قائممقامی زیاندیده از طریق مراجع قانونی برای بازیافت تمام یا بخشی از وجوه پرداختشده به شخصی که موجب خسارت شده است مراجعه کند: الف ـ اثبات عمد مسبب در ایجاد حادثه نزد مراجع قضائی ب ـ رانندگی در حالت مستی یا استعمال مواد مخدر یا روانگردان مؤثر در وقوع حادثه که به تأیید نیروی انتظامی یا پزشکی قانونی یا دادگاه رسیده باشد. پ ـ در صورتیکه راننده مسبب، فاقد گواهینامه رانندگی باشد یا گواهینامه او متناسب با نوع وسیله نقلیه نباشد. ت ـ در صورتیکه راننده مسبب، وسیله نقلیه را سرقت کرده یا از مسروقه بودن آن، آگاه باشد. تبصره1ـ در صورت وجود اختلاف میان بیمهگر و مسبب حادثه، اثبات موارد فوق در مراجع قضائی صالح صورت خواهد گرفت. تبصره2ـ در مواردی که طبق این قانون بیمهگر حق رجوع به مسبب حادثه یا قائممقام قانونی وی را دارد، اسناد پرداخت خسارت از سوی بیمهگر در حکم اسناد لازمالاجراء است و از طریق دوایر اجرای سازمان ثبت اسناد و املاک کشور قابل مطالبه و وصول میباشد. تبصره3ـ در صورتیکه حادثه در حین آموزش رانندگی توسط مراکز مجاز یا آزمون اخذ گواهینامه رخ دهد، خسارت پرداختشده بهوسیله شرکت بیمه از آموزشگیرنده یا آزموندهنده قابل بازیافت نخواهد بود و حسب مورد آموزشدهنده یا آزمونگیرنده، راننده محسوب میشود.
ماده16ـ چنانچه به حکم مرجع قضائی اثبات شود، عواملی نظیر نقص راه، نبودن یا نقص علائم رانندگی و نقص تجهیزات مربوط یا عیب ذاتی وسیله نقلیه، یا ایجاد مانع توسط دستگاههای اجرائی یا هر شخص حقیقی یا حقوقی دیگر در وقوع حادثه مؤثر بوده است، بیمهگر و صندوق پس از پرداخت خسارت زیاندیده میتواند برای بازیافت به نسبت درجه تقصیر که درصد آن در حکم دادگاه مشخص میشود به مسببان ذیربط مراجعه کند. دستگاههای ذیربط مجازند مسؤولیت کارکنان خویش را در قبال مسؤولیتهای موضوع این ماده از محل اعتبارات جاری و تملک داراییهای سرمایهای تحت اختیار، بیمه کنند. تبصره ـ در صورتیکه حسب نظریه افسران موضوع ماده (17) قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، نقص راه، وسیله نقلیه یا عامل انسانی مؤثر در بروز تصادف اعلام شود در صورت اعتراض ذینفع، موضوع حسب مورد به کارشناس یا هیأت کارشناسان رسمی مستقل در امور مرتبط با موضوع از قبیل راه و مهندسی ترافیک، مکانیک و تصادفات با نظر دادگاه ارجاع میشود.
ماده17ـ موارد زیر از شمول بیمه موضوع این قانون خارج است: الف ـ خسارت وارده به وسیله نقلیه مسبب حادثه و محمولات آن ب ـ خسارت مستقیم و یا غیرمستقیم ناشی از تشعشعات اتمی و رادیواکتیو پ ـ جریمه یا جزای نقدی ت ـ اثبات قصد زیاندیده در ایراد صدمه به خود مانند خودکشی، اسقاط جنین و نظایر آن و نیز اثبات هر نوع خدعه و تبانی نزد مراجع قضائی تبصره ـ در صورتی که در موارد بندهای (الف) و (ب) اختلافی وجود داشته باشد، معترض میتواند به مرجع قضائی صالح رجوع کند.
ماده18ـ آییننامه مربوط به تعیین سقف حق بیمه موضوع این قانون و نحوه تخفیف، افزایش یا تقسیط آن توسط بیمه مرکزی تهیه میشود و پس از تأیید شورایعالی بیمه به تصویب هیأت وزیران میرسد. در آییننامه مذکور باید عوامل زیر مدنظر قرار گیرد: الف ـ ویژگیهای وسیله نقلیه از قبیل نوع کاربری، سال ساخت و وضعیت ایمنی آن ب ـ سوابق رانندگی و بیمهای دارنده شامل نمرات منفی و تخلفات ثبتشده توسط نیروی انتظامیجمهوری اسلامی ایران موضوع قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، خسارتهای پرداختی توسط بیمهگر یا صندوق، بابت حوادث منتسب به وی پ ـ رایج بودن استفاده از وسیله نقلیه برای اقشار متوسط و ضعیف شامل موتورسیکلت و خودروهای سواری ارزانقیمت در آییننامه موضوع این ماده باید ملاحظات اجتماعی در تعیین حق بیمه وسایل نقلیه پرکاربرد اقشار متوسط و ضعیف جامعه مدنظر قرار گیرد. تبصره1ـ بیمه مرکزی موظف است با همکاری نیروی انتظامیجمهوری اسلامی ایران ترتیبی اتخاذ کند که حداکثر تا پایان برنامه پنجساله ششم توسعه، امکان صدور بیمهنامه شخص ثالث براساس ویژگیهای «راننده» فراهم شود. تا آن زمان، سوابق رانندگی و بیمهای شخصی که پلاک وسیله نقلیه به نام اوست و خسارتهای پرداختی بابت حوادث منتسب به وی ملاک عمل است. تبصره2ـ در آییننامه موضوع این ماده نحوه تخفیف یا افزایش در حق بیمه بهصورت پلکانی و متناظر به تفکیک در مورد خسارات مالی و بدنی تعیین میشود. تبصره3ـ نرخنامه حق بیمه موضوع این قانون در ابتدای هر سال با رعایت آییننامه مصوب هیأت وزیران بهوسیله بیمه مرکزی محاسبه و پس از تأیید شورایعالی بیمه، ابلاغ میشود. در جلسات شورایعالی بیمه برای تعیین نرخنامه موضوع این تبصره دبیر کل اتحادیه(سندیکای) بیمهگران و دو نفر صاحبنظر به انتخاب اتحادیه(سندیکای) بیمهگران ایران با حق رأی شرکت میکنند. همچنین رئیس کل بیمه مرکزی در جلسات مذکور حق رأی دارد. تبصره4ـ شرکتهای بیمه میتوانند تا دو و نیم درصد (5/2%) کمتر از نرخهای مصوب شورایعالی بیمه را ملاک عمل خود قرار دهند. اعمال تخفیف بیشتر از دو و نیمدرصد (5/2%) توسط شرکتهای بیمه، منوط به کسب مجوز از بیمه مرکزی است. بیمه مرکزی در اعطای این مجوز باید توانگری مالی شرکت و شرایط عمومی بازار و حفظ رقابتپذیری شرکتهای بیمه را مدنظر قرار دهد. همچنین شرکتهای بیمه میتوانند در صورت ارائه خدمات ویژه به مشتریان، با تأیید بیمه مرکزی تا دو و نیم درصد (5/2%) بیش از قیمتهای تعیینشده توسط بیمه مرکزی، از بیمهگذار دریافت کنند. تبصره5 ـ شرکتهای بیمه موظفند در چهارچوب ضوابط مربوط نسبت به اعطای تخفیف به رانندگانی که دورههای آموزشی رانندگی ایمن و کمخطر را سپری نموده و موفق به اخذ گواهینامه مربوط شدهاند، اقدام کنند. آییننامه مربوط به این تبصره به پیشنهاد بیمه مرکزی و نیروی انتظامی به تصویب هیأت وزیران میرسد.
ماده19ـ هرگونه قصور یا تقصیر بیمهگر یا نماینده وی در صدور بیمهنامه موضوع این قانون رافع مسؤولیت بیمهگر نیست.
ماده20ـ پوششهای بیمه موضوع این قانون محدود به قلمرو جمهوری اسلامی ایران است مگر آنکه در بیمهنامه به نحو دیگری توافق شده باشد.