ماده 1 - (اصلاحي 5/5/1382و27/8/1386) برای پيشبرد سريع برنامه هاي اجتماعي ، اقتصادي ، عمراني ، بهداشتي ، فرهنگي ، آموزشي وساير امور رفاهي از طريق همكاري مردم با توجه به مقتضيات محلی اداره امور هر روستا ، بخش ، شهر وشهرستان يا استان با نظارت شورايي به نام شوراي (روستا) ، بخش ، شهر و شهرستان يا استان صورت می گيرد و به منظور جلوگيری از تبعيض و جلب همکاری در تهيه برنامه های عمرانی و رفاهی استانها و نظارت بر اجرای هماهنگ آن , شورای عالی استانها مرکب از نمايندگان شوراهای استانها تشکيل می شود.

ماده 1 مكرر - (الحاقي 6/7/1382) در كليه مواد و تبصره ها و بندهاي قانون تشكيلات ، وظايف و انتخابات شوراهاي اسلامي كشور و انتخاب شهرداران مصوب 1/3/1375 ، كلمه « شهرك » و موضوعات مربوط به آن حذف مي گردد.

ماده 2 - (اصلاحي 5/5/1382) مقصود از شورا در اين قانون و سایر قوانین معتبر در خصوص شوراهاي اسلامي كشوري شوراهاي روستا ، بخش ، شهر ، شهرستان , استان و عالی استانها می باشد.

ماده 3 - (اصلاحي 26/10/1392) دوره فعاليت شوراهاي روستا و شهر از تاريخ تشكيل چهار سال مي باشد كه از 14 مرداد ماه شروع و در 13 مرداد چهارسال بعد خاتمه می یابد. ((ماده 22 از قانون انتخابات ریاست جمهوری ایران اصلاحی 26/10/1392 تاکید دارد: انتخابات ریاست جمهوری و انتخابات شوراهای اسلامی شهر همزمان برگزار میگردد و وزارت کشور موظف است تمهیدات لازم برای انتخابات شوراها را نیز فراهم نماید و چنانچه همزمان انتخابات دیگری نیز برگزار گردد در هر شعبه ثبت نام و اخذ رای با اعضای واحد، صندوق های مجزا برای هر انتخابات در نظر بگیرد.)) تبصره - (الحاقي 6/7/1382 و اصلاحی 20/04/1396) دوره چهارم انتخابات شوراهاي روستا و شهر در 13 مرداد ماه 1396 خاتمه یافته و دوره پنجم این شوراها از 14 مرداد ماه 1396 آغاز می گردد.

ماده 4 – تعداد اعضاي شوراي اسلامي روستاهاي تا 1500 نفر جمعيت سه نفر و روستاهاي بيش از 1500 نفر جمعيت و بخش پنج نفر خواهد بود.

ماده 5 - (اصلاحي 27/8/1386) در هر بخش شوراي بخش که اعضای آن 5 نفر می باشد با اكثريت نسبي از بين نمايندگان منتخب شوراهاي روستاهاي واقع در محدوده بخش تشكيل مي شود و در صورتي كه عضو معرفي شده از شوراي روستا به عضويت اصلي و علي البدل شوراي بخش انتخاب شود از عضويت شوراي روستا خارج نخواهد شد. تبصره - (الحاقي 27/8/1386) از يك روستا بيش از يك نفر نبايد در شوراي بخش حضور داشته باشد ودر صورتي كه تعداد روستاهاي بخش كمتر از پنج روستا باشد اعضای شوراي بخش از ميان مجموع اعضاي شوراهاي روستاها انتخاب خواهند شد و درنهايت حداقل بايد از هر روستا يك نفر انتخاب گردد.

ماده 6- این ماده اصلاحی 20/02/1395 می باشد و پیش از تغییرات تیرماه 1396 در شمار مواد، به عنوان "ماده 7" درج می شد. تعداد اعضاي اصلي و علي البدل شوراي اسلامی شهر به شرح زیر مي باشد: الف- شهرهاي تا 50 هزار نفر جمعيت ، پنج نفر عضو اصلي و سه نفر عضو علي البدل. ب- شهرهاي با جمعیت بیش از 50 هزار نفر تا 200 هزار نفر جمعيت ، هفت نفر عضو اصلي و پنج نفر عضو علي البدل. ج- شهرهاي با جمعیت بیش از 200 هزار نفر تا 500 هزارنفر جمعيت ، نه نفر عضو اصلي و شش نفر عضو علي البدل. د- شهرهاي با جمعیت بیش از 500هزار نفر تا یک میلیون نفر جمعيت ، يازده نفر عضو اصلي وهفت نفر عضو علي البدل. هـ- شهرهاي با جمعیت بیش از یک میلیون نفرتا دو میلیون نفرجمعيت ، سيزده نفرعضو اصلي و هشت نفرعضو علي البدل. و- شهرهاي با بیش از دو میلیون نفر جمعيت ، پانزده نفر عضو اصلي و ده نفرعضو علي البدل. ز- شهرتهران بیست و يك نفر عضو اصلي و یازده نفر عضو علي البدل. تبصره - (اصلاحی20//02/1395) ملاك تشخيص جمعيت هر شهر و روستا ، آخرين سر شماري عمومي نفوس و مسكن با اعلام رسمي مركز آمار ايران خواهد بود .

ماده 7 - (اصلاحي 6/7/1382 و27/8/1386) در صورت استعفا ، فوت يا سلب عضويت هر يك از اعضاء شوراي روستا و شهر ، عضو علي البدل به ترتيب آراء جايگزين مي شود. تبصره - (الحاقي27/8/1386) هر گاه عضوی به هر دلیلی تا دوماه در جلسه شورا شرکت ننماید ، تا تعیین تکلیف نهایی که نباید بیش از شش ماه به طول بیانجامد از عضو علی البدل به عنوان جانشین در جلسات دعوت به عمل می آید.

ماده 8 - (اصلاحي 27/8/1386) در صورت تبدیل روستا به شهر ، شورای شهر همان شورای روستا خواهد بود. چنانچه دو یا چند روستا به شهر تبدیل شود ، شورای شهر از میان اعضای شوراهای آن روستاها به ترتیب آراء در انتخابات و به نسبت جمعیت روستاها تشکیل می شود. تبصره - (الحاقي 6/7/1382 و اصلاحي 27/8/1386) چنانچه دو یا چند روستا ادغام و به یک روستا تبدیل شوند ، شورای روستای جدید از میان اعضاء شوراهای روستاها به ترتیب آراء در انتخابات و به نسبت جمعیت روستاها تشکیل می شود.

ماده 9 - (اصلاحي 27/8/1386) نمايندگان مجلس شوراي اسلامي ، استانداران ، فرمانداران ، شهرداران، بخشداران ، دهياران و مديران كل و روساي ادارات مي توانند در جلسات شوراي اسلامي حوزه مسؤوليت خود بدون حق راي شركت كنند. تبصره - (اصلاحي 27/8/1386) شوراها در صورت ضرورت وبنا به دعوت بخشدار و فرماندار ذيربط موظف به تشكيل جلسه فوق العاده مي باشند . اين دعوت بايد كتبي وبا تعيين وقت قبلي و ذكر دستور جلسه باشد.

ماده 10 - (الحاقي 6/7/1382) شوراي شهرستان از نمايندگان شوراهاي شهرها و بخش هاي واقع در محدوده آن شهرستان كه در مرحله اول با رأي اكثريت مطلق و در صورت عدم احراز در مرحله دوم با رأي اكثريت نسبي هر يك از شوراهاي مزبور انتخاب و معرفي شده اند ، تشكيل مي گردد. تبصره 1 - (الحاقی 6/7/1382 و اصلاحی 20/02/1396) در شوراي شهرستان ، از شوراي هر بخش يك نفر و از شوراي هر يك از شهرهاي تا یکصد هزار نفر جمعيت يك نفر وبيش از یکصد هزار نفر جمعيت دو نفر وشهر تهران سه نفر عضويت خواهند داشت. تبصره2 - (الحاقی 6/7/1382 و اصلاحي 27/8/1386) تعداد اعضاي شوراي شهرستان حداقل پنج نفر مي باشد. چنانچه تعداد شهرها و بخش هاي يك شهرستان كمتر از پنج باشد، كسري تعداد اعضاي شوراي شهرستان تا پنج نفر به نسبت جمعيت هر بخش يا شهر ، از شوراي بخش يا شهر مربوط تأمين مي شود . در هر صورت هر بخش يا شهر نبايد بيش از دو نفر نماينده در شوراي شهرستان داشته باشد. شهرستانهایی که فقط یک بخش و یک شهر داشته باشند از محدودیت داشتن دو نفر نماینده در شورا ، مستثنی می باشند.

ماده 11 - (اصلاحي 6/7/1382) شوراي استان از نمايندگان منتخب شوراهاي شهرستان هاي تابعه كه در مرحله اول با رأي اكثريت مطلق و در صورت عدم احراز ، در مرحله دوم با اكثريت نسبي از بين اعضاي شوراي شهرستان انتخاب و معرفي شده اند تشكيل مي شود. تبصره - (الحاقي 6/7/1382) تعداد اعضاي شوراي استان حداقل پنج نفر است چنانچه يك استان كمتر از پنج شهرستان داشته باشد كسري تعداد اعضاي شوراي استان تا پنج نفر به نسبت جمعيت از شوراهاي شهرستان هاي ذي ربط تأمين مي شود در هر صورت هر شهرستان نبايد بيش از دو نماينده در شوراي استان داشته باشد و در صورتي كه استان فقط يك شهرستان داشته باشد اعضاي شوراي استان همان اعضاي شوراي شهرستان خواهند بود.

ماده 12 - (اصلاحي 6/7/1382) شوراي روستا، بخش، شهر، شهرستان و استان در واحدهايي از تقسيمات كشوري تشكيل مي شود كه طبق قوانين و مقررات مربوط ، به نام ده (روستا) ، بخش ، شهر , شهرستان و استان شناخته شده باشد. تبصره: در محدوده شهری تهران، ری و تجریش فقط یک شورای اسلامی شهر تشکیل می شود.

ماده 13 - (اصلاحي6/7/1382و 27/8/1386) در صورت دعوت شوراي بخش و شهر از بخشدار ، شوراي شهر مركز شهرستان يا شوراي شهرستان از بخشدار يا فرماندار ، شوراي استان از استاندار ، يا ساير مسوولين اجرايي سطوح فوق الذكر ، مقامات مذكور در جلسات شورا شركت خواهند نمود. اين دعوت بايد كتبي و با تعيين وقت و ذكر دستور جلسه باشد. تبصره – مکان های جمعیتی خارج از محدوده قانونی و حریم شهر که حداقل دارای 200 خانوار بوده و عرفا شهرک نامیده می شود بنا به تشخیص وزارت کشور و صرفا به جهت ایجاد شورای اسلامی مشمول انجام امر انتخابات شورای اسلامی شهرک شده و وظایف و اختیارات مندرج در این قانون مربوط به شورای شهرک در آن اجرا و سایر مقررات مربوط به آن مکان تابع مقررات خاص خود می باشد.

ماده 14 - (اصلاحي 6/7/1382) شوراي عالي استان ها، از نمايندگان منتخب شوراهاي استان ها كه در مرحله اول با رأي اكثريت مطلق و در صورت عدم احراز، در مرحله دوم با اكثريت نسبي انتخاب و معرفي مي شوند ، تشكيل مي گردد. تبصره1 - (اصلاحي 6/7/1382) از استان هاي تا دو ميليون نفر جمعيت، دو نماينده و از استان هاي داراي بيش از دو ميليون نفر جمعيت، سه نماينده و از استان تهران چهار نماينده در شوراي عالي استان ها عضويت دارند. تبصره 2 - (الحاقي 6/7/1382و اصلاحی 27/8/1386) شوراي عالي استان ها با درخواست وزير كشور موظف به تشكيل جلسه فوق العاده مي باشد. تبصره 3 - (الحاقي 6/7/1382واصلاحی 27/8/1386) وزيران، رؤساي مؤسسات و سازمان هاي دولتي و نهادهاي عمومي غير دولتي با درخواست شوراي عالي استانها كه بايد به صورت كتبي و با تعيين وقت قبلي و ذكر دستور جلسه باشد ، در جلسات آن شركت مي نمايند.

ماده 15 - (الحاقي 6/7/1382) عضويت در كليه شوراهاي موضوع اين قانون افتخاري است و شغل محسوب نمي شود. تبصره 1- (اصلاحي 27/8/1386)- هر فرد مي تواند فقط عضو شوراي یک روستا يا یک شهر باشد. تبصره 2 - پذيرش استعفاي هر يك از اعضاي شورا منوط به تصويب شورا است. تبصره 3 - (الحاقی 6/7/1382 و اصلاحي 27/8/1386) نامزد شدن اعضاي شوراهاي اسلامي روستا و شهر در انتخابات مجلس شوراي اسلامي منوط به پذيرش استعفاي آنها از سوي شورا قبل از پایان مهلت قانوني مي باشد.

ماده 16 - جلسات شوراها علني و باحضور دو سوم اعضاي اصلي رسميت مي يابد وتصميمات با اكثريت مطلق آراي حاضرين معتبر است و تشكيل جلسات غير علني منوط به تصويب دو سوم اعضاي حاضر در جلسه مي باشد. این ماده ، الحاقی 27/08/1386 میباشد و پیش از تغییرات تیرماه 1396 در شماره مواد، به عنوان "ماده 15 مکرر" درج می شد.

ماده 17 - (الحاقي 27/8/1386) اولین جلسه شوراهای روستا به دعوت بخشدار و شورای شهر به دعوت فرماندار در تاریخ مقرر در ماده (3) قانون تشکیل می شود. همچنین شوراهای فرادست به ترتیب ، شورای بخش به فاصله یکماه پس از تشکیل سه چهارم شوراهای روستاهای تابع بخش به دعوت بخشدار ، شورای شهرستان به فاصله یکماه پس از تشکیل دوسوم شوراهای شهر و بخش در محدوده آن شهرستان به دعوت فرماندار ، شورای استان به فاصله یکماه پس از تشکیل دو سوم شوراهای شهرستانهای واقع در محدوده آن استان به دعوت استاندار و شورای عالی استانها به فاصله یکماه پس از تشکیل دوسوم شوراهای استانها به دعوت وزیر کشور تشکیل می شود.

ماده 18- (اصلاحي 6/7/1382و27/8/1386) اولين جلسه شوراهاي موضوع اين قانون (وفق ماده 15 مكرر) به دعوت مسوولين واحدهاي تقسيمات كشوري مربوط و با هيأت رئيسه سني تشكيل مي شود تا هيأت رئيسه شورا شامل يك رئيس و يك نايب رئيس و حداقل يك منشي برای مدت یک سال انتخاب شوند.

ماده 19 - در صورت استعفا، فوت يا سلب عضويت هر يك از اعضاء شوراهاي بخش، شهرستان، استان و عالي استان ها ،عضو جديد حداكثر ظرف مدت يك ماه بايد جايگزين شود. این ماده (الحاقي6/7/82 و اصلاحي 27/8/1386) است که پیش از تغییرات تیرماه 1396 در شماره مواد، به عنوان "ماده 16 مکرر" درج می شد.