رک. جزیه

( مدنی )عقدی که لااقل یکطرف آن جماعتی باشند که رضای اکثریت آنها نافذ باشد (مانند قرارداد ارفا قی )یا نماینده اکثریت درانعقاد عقد دخالت کند مانند عقدی که بین نمایندگان کارگر وکارفرما منعقد شود. ( رک. سبق و رمایه)

( مدنی) عقدی است که طرفین آن بتوانند باهم راجع بآن مذاکره و مکالمه کنند ولو اینکه مذاکره تلفنی باشد.

( مدنی- فقه) عقدی که درآن شرط خیار شده باشد( ماده 399 ق- م )

رک. داوری

(فقه)عقدی است که بین رئیس حکومت یا نماینده قانونی او با اجانب متدین به ادیان یهود، مسیحیت، زرتشت منعقد می شد و حقوق و تکالیفی برای آنان ایجاد میکرد این عقد یک پیمان صلح دائمی محسوب می شد. جان ومال صاحبان ادیان فوق که طرف عقد قرارگرفته بودند از طرف مسلمین حفظ می شد واستقلال سیاسی قلمرو آنها از بین رفته و از نظر سیاسی در قلمرو اسلامی قرارمی گرفتند. درهمین اصطلاح عقد ذمه مؤبده استعمال شده است.

بمعنی عقد ذمه است. ( رک. عقد ذمه)

بمعنی عقد شکلی است. (رک. عقد شکلی )

(مدنی )عقدی که بصرف توافق دو قصد وبدون تشریفات( از قبیل لفظ خاص. یا تنظیم سند )بوجود آید. درمقابل عقد شکلی استعمال شده است. رضائی بودن عقود و عدم اعتبار تشریفات (حتی الفاظ وصیغه ها )بوجه بارزی در فتح القدیر ( جلد 5- صفحه 76- 77 )بیان شده است.

( مدنی- فقه )عقدی که بموجب آن وام گیرنده( یا ثالثی بنفع او )مالی را اعم از منقول یا غیر منقول نزد وام دهنده بوثیقه بگذارد وبرای وام دهنده یک حق عینی برآن مال ایجاد میشود. (رک. غاروقه)

( مدنی )عقد رهنی که موضوع آن مال غیر منقول است.

(مدنی )عقد رهنی است که موضوع آن مال منقول باشد.

(مدنی) عقدی که طرفین( مانند عقد قمار) ویا یکطرف(مانند بیمه )بر یکی از امور ذیل توافق کنند: الف- شانس حصول یک نفع مانند شرط بندی. ب- تضمین درمقابل شانس ازدست دادن چیزی مانند عقد بیمه. اصطلاحات (عقد احتمالی- عقد غرر- عقد مغابنه) هم در همین معنی قابل استعمال است. (رک. عقد احتمالی )

( مدنی) یا شرکت عقدی عبارت است از عقدی که بموجب آن دو طرف توافق می کنند که اشیاء و اموالی را بصورت اشتراک فیما بین خود درآورده و ازآنها بهره برداری کنند و بهره و خسارت را بین خود قسمت نمایند خواه از این عقد یک شخصیت حقوقی پدید آید( شرکت تجاری ) خواه نه( شرکت مدنی) ماده 573 قانون مدنی.

(مدنی )عقدی که بصرف قصد و رضای طرفین واقع نشود ومحتاج بنوعی از تشریفات باشد وآنرا در اصطلاح دیگر عقد تشریفاتی (درمقابل عقد رضائی ) گفته اند.

رک. عقد باطل

( فقه )درجنگهای بین حکومت اسلامی و اجانب هرگاه طرف متخاصم، آمادگی خود را مبنی بربستن عقد صلح ازطریق حکمیت بدولت اسلام (یا فرمانده سپاه مسلمانان )اطلاع می داد ومصلحت مقتضی بود ازراه داوری عقد صلح بسته می شد.

(مدنی )الف- بمعفی عقد شکلی است ( رک. عقد شکلی) ب- بمعنی عقدی است که قصد متعاقدین برخلاف صورت ظاهرآن است مانند بیع شرطی که قبل از نیم قرن اخیر برای استقراض بعمل می آمد( ماده 463 ق - م )

( مدنی - فقه )عقدی است که بموجب آن شخص مالی را که برذمه دیگری است بعهده میگیرد متعهد را ضامن وطرف دیگرعقد را مضمون له و شخص ثالث را مضمون عنه یا مدیون اصلی گویند( ماده 684 ق - م )

رک. ولاء ضمان جریره