( فقه )درعلم درایه در باب معرفت طبقات روات اگر اسماء روات ازنظرخط با هم شبیه بوده ولی از نظر لفظ فرق داشته باشند روایت آنان را مؤتلف ومختلف نامند مانند جریر و حریزکه اولی جریر بن عبدالله البجلی است و دومی حریز بن عبدالله السجستانی است که اسم آنان مؤتلف است و از روی طبقه شناخته میشوند وهمچنین است برید ویزید.

کنفرانس بین المللی را گویند. ( رک. کنفرانس )

( مدنی- فقه) تعهدی که انجام دادن آن مشروط برسیدن اجل معین باشد.

( مدنی) بمعنی عین مستاجره استعمال شده است.

(مدنی- فقه )کسیکه مالی را بعنوان (اخذ بسوم) می گیرد آن مال را ماخوذ بسوم نامند. (رک. اخذ بسوم )

( مدنی- فقه )کسیکه ازطرف صاحب حق ویا ازطرف حاکم ویا نماینده قانونی او اذن درفعل یا ترک معینی را دارا شده باشد فرق نمیکند که مأذون صغیر باشد یا کبیر. درقانون فرانسه ماذون Emancipeصغیراست وباید دارای 15 سال باشد و اگرنه پدر داشته باشد ونه مادر باید 18 سال داشته باشد.

کسیکه سازمان یا کار یا گروهی را بوجود می آورد باین منظورکه بعد از او بماند مانند مؤسس شرکت تجاری.

الف - ترجمه اصطلاح fondations و patrimoine d,affection است و عبارت است ازمجموعه ای از اموال (خواه متعلق بیک شخص باشد خواه نه )که برای تحقق بخشیدن بیک هدف اجتماعی تخصیص داده شده و تابع یک رشته قواعد حقوقی مخصوص بخود می باشد. جمعی ازحقوق دانان تمایل دارند که به این مؤسسات شخصیت حقوقی داده شود. ب- جمع مؤسسه است( رک. موسسه )

مؤسساتی است که:اولا - جزء وزارتخانه ها و ادارات مملکتی نیستند( تبصره 30 قانون بودجه سال 44 کل کشور) لذا مشمول مقررات قانون محاسبات عمومی نمیباشند( ماده 14 قانون دیوان محاسبات مصوب 24- 10-12 ). ثانیآ- شخصیت حقوقی در حقوق عمومی دارند زیرا باراده افراد بوجود نیامده و هدف آنها ممحض در امور انتفاعی lucrative نمی باشد. ثالثا- برطبق اصول بازرگانی اداره نمیشوند. واین صفت است که این مؤسسات را ازموسسات بازرگانی دولتی جدا میکند مثلا بانک ملی یک مؤسسه بازرگانی دولت است ولی راه آهن یک موسسه انتفاعی دولت بشمارمیرود. رابعآ- موسسات مزبور شخصیت حقوقی درحقوق عمومی دارند ولی ضمنا پاره ای ازکارهائی را که اشخاص حقوقی (در حقوق خصوصی )و یا اشخاص طبیعی در حقوق خصوصی انجام میدهند آنها انجام میدهند مثلا بنگاه کل داروئی ایران ( که یک موسسه انتفاعی دولت است ازجمله وظائف آن تهیه دارو و لوازم فنی پزشکی و جراحی وآزمایشگاهی مورد نیاز وزارت خانه ها و مؤسسات دولتی و شرکت ها و بنگاهها و با نک هائی است که تمام یا قسمتی ازسرمایه آنها متعلق بدولت است و این کاراز اموری است که اشخاص در حقوق خصوصی انجام می دهند و ازهمین قبیل است عمل حمل ونقل مسافر توسط بنگاه راه آهن. امروزه عکس قضیه هم رو بتوسعه است یعنی اشخاص حقوقی حقوق خصوصی پا ره ای از خدمات عمومی را عهده دار می شوند ( با اذن دولت ). خامسا- مؤسسات انتفاعی ممکن است از جمله مؤسسات مملکتی( رک. مؤسسات مملکتی) باشند وممکن است نباشند مانند سازمان آب منطقه ای فارس. سادسآ- هدف ازبوجود آوردن این مؤسسات دادن انعطاف بامور راجع بآنها است که بادست و بال بازتری امورمحوله را ا نجام دهند وتابع اصول دشواروسخت اداری نباشند و این امر از تبصره 30 قانون بودجه سال 44 کل کشور معلوم است. نتیجه آنکه دعوی مربوط به آنها دعوی دولتی است که در عرض حال از حق تمبر معاف هستند و از موارد ابلاغ است. (فهرست ضمیمه آئین نامه اجرائی مصوب 18-11- 44 کمیسیون مشترک دارائی مجلسین راجع بقسمت اول تبصره 29 قانون بودجه سال 1344 کل کشور).

مؤسساتی که: اولا- توسط دولت بوجودآمد است. ثانیأ - جزء وزارتخانه ها و ادارات مملکتی نیستند( تبصره 30 قانون بودجه سال 1344 کل کشور) لذا مشمول مقررات قانون محاسبات عمومی مصوب 10-12- 1312 و قانون دیوان محاسبات مصوب 24-10-1312 نمی باشند. ثالثأ- مطابق امول بازرگانی اداره می شوند. رابعا- ممکن است مؤسات مزبور مؤسسات مملکتی( رک. موسسات مملکتی) باشند یا نه مانند شرکت برق منطةای گیلان. خامسا - مؤسسات مزبور دارای شخصیت حقوقی درحقوق خصوصی بوده و دعاوی راجع بآنها دعاوی دولتی حساب نمیشود.

سازمان شهرداری وسازمانهائی که شهرداری تاسیس یا اداره می کند ازقبیل کتابخانه - مریضخانه - پارک شهر- سازمان آب- کشتارگاه- دفن اموات ومانند اینها. درمقابل ادارات دولتی وموسسات مملکتی بکار می رود (بند نهم ماده واحده قانون دیوان جزای عمال دولت - مصوب 1308 ).

به مؤسساتی گفته میشود که دارای جمیع مشخصات ذیل باشند: الف- دارای شخصیت حقوقی باشند. ب - مقاصد آنها مقاصد تجاری نباشد. ( ماده 584 قانون تجارت) ممکن است قصد غیرتجاری با قصد انتفاع جمع شود ( ماده یک و دو آئین نامه اصلاحی سال 1337- مجموعه 37- ص540) مانند کانونهای فنی وحقوقی .

مراکز تربیتی و کتابخانه ها و مؤسسات علمی که دارای جنبه تربیتی می باشد و مؤسساتی است که بمنظور تشویق هنر ایجاد گردیده اند ازقبیل موزه و مرکزمجامع هنری و ادبی (ماده هفت موافقت نامه فرهنگی ایران و بلژیک مصوب 28- 4 - 43 مجلس شورای ملی ).

مؤسساتی که: اولا- جزء ادارات دولتی نیست. ثانیا - بوسیله دستگاههای دولتی و بنام مملکت( نه ناحیه خاصی ازآن )اداره شود مانند مؤسات راجع به آستان قدس و شیروخورشید سرخ و جزآنها) بند نهم (ماده واحده قانون دیوان جزای عمال دولت مصوب 1308 ). ثالثا- جنبه بازرگانی ندارد یعنی بر اساس مقررات قانون تجارت اداره نمیشود و باین ترتیب با نکهائی که با سرمایه دولتی اداره می شوند از مدلول این اصطلاح خارجند.

اصطلاح خلاصه شده از اصطلاح (مجلس مؤسان ) است که درحقیقت نوعی ار قوه مقننه فوق العاده است و موضوعات آن مجلس برتر ازقوانین عادی است و دراصل الحاقی متمم قانون اساسی مصوب 18 - 2 - 1328 شمسی تشکیل مجلس مؤسسان پیش بینی شده است. ( رک. مجلس مؤسسان)

درلغت بمعنی بنیانگذاری شده است و در اصطلاحات عمومی فارسی کنونی به معنی بنگاه بکارمیرود. اصطلاحا در معانی ذیل بکار رفته است: الف - درمقابل کلمه entreprise و دراین صورت عبارت است از سازمانی که یک واحد اقتصادی را تشکیل می دهد ومتکفل تولید ومبادله وتوزیع اموال یا خدماتی است خواه مؤسسه دولتی باشد یانه خواه بزرگ باشد خواه کوچک. کلمه لاتین بمعنی تعهد فعل نیزآمده است (رک. تعهد فعل) ب- در مقابل etablissement که عبارت است ازیک واحد فنی تولید یا فروش یا اداره که دریک محل معین واقع شده برخلاف موسسه بمعنی قبل که ممکن است شامل چند مؤسسه بمعنی اخیربوده و در نقاط مختلف قرارگرفته باشند که بین آنها کیلومترها فاصله واقع شده باشد.

موسسه ای است که بموجب لایحه قانونی راجع بمؤسسه اصلاح وتهیه نهال و بذر مصوب 3-8-38 بمنظور اصلاح و تهیه کلیه نهالها وبذرهای مرغوب ومناسب با آب وهوای نقاط مختلف کشورتحت نظر وزارت کشاورزی بوجود آمده است.

از خدمات عمومی راگویند مانند وزارت فرهنگ بنگاه راه آهن دولتی- دانشگاه و جز اینها.

بوجود آورنده اثر علمی یا هنری. در اصطلاحات علمی ما بکسی مؤلف گفته میشود که فراهم آوردن آثار و افکار گذشتگان برا بداعات وکارعلمی او غلبه داشته باشد فرهنگ ها ودانشنامه ها ازنوع تالیف باین معنی بشمارمی آیند. بنا بتعریف اخیر اگرکسی نسخه خطی نویسنده دیگری را تصحیح وتحشیه کند مؤلف نیست وحال اینکه بنا بتعریف اول، مؤلف محسوب است.

(فقه) برای جلب قلوب گروهها ودستجات مختلف( اعم از مسلمان وغیر مسلمان) به ملاحظات سیاسی یا نظامی ازمحل درآمد زکات بآنها اموالی داده میشد که درنتیجه حکومت اسلامی ومسلمین ازحمایت مستقیم یا غیرمستقیم آنان بر خوردار می شدند و این اشخاص را مؤلفه قلوب( دل بدست آمدگان) نامیده اند.