ترمینولوژی
حرف م
معلول
منظور از معلول مندرج در ماده 45 قانون و ماده 133 آییننامه فرد ذکوری است که در راه به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی و استمرار آن از تاریخ 19/10/1356 به بعد معلول شده یا بشود و برابر نظر شورای پزشکی بدون کمک شخص دیگری قادر به اداره امور شخصی خود نباشد. (ماده 134 آییننامه اجرایی قانون خدمت وظیفه عمومی مصوب 13/5/1364 هیأت وزیران)
معلول روانی
معلول روانی کسی است که به علت بیماری روانی قادر به ایفای نقشها و وظایف فردی، خانوادگی، اجتماعی و شغلی خود نباشد. (ماده 2 آییننامه اجرایی قانون اجازه پرداخت حقالزحمه به بیماران روانی... مصوب 3/7/1367 هیأت وزیران)
معیارها، استانداردها و ضوابط فنی
عبارتند از مجموعهای از مشخصات فنی، روشها، ضوابط و دستورالعملهایی که براساس اصول علمی و فنی موجود در کشور و جهان، با توجه به شرایط اقلیمی، زیست محیطی، اجتماعی و امکانات موجود برای پذیرش طرح از نظر فنی و اقتصادی، تضمین ایمنی، حفاظت اطلاعات و بهبود کیفیت طراحی، اجرا، نگهداری و بهرهبرداری طرحها تهیه و تدوین میشوند. (بند 14 از تصویبنامه نحوه اجرای نظام فنی و اجرایی طرحهای عمرانی کشور مصوب 23/3/1375 هیأت وزیران)
معیر
عاریه عقدی است که به موجب آن احد طرفین به طرف دیگر اجازه میدهد که از عین مال او مجاناً منتفع شود. عاریه دهنده را معیر و عاریه گیرنده را مستعیر گویند. (ماده 635 قانون مدنی)
مفتری
هر کس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله انتشار اعلان یا اوراق مزبوره یا به وسیله نطق در مجامع به یک یا چند نفر امری را صریحاً نسبت دهد که مطابق قانون مجازات آن امر جنحه یا جنایت محسوب شود مفتری محسوب خواهد شد مشروط بر این که نتواند صحت آن اسناد را ثابت نماید. (ماده 269 قانون مجازات عمومی مصوب 7/11/1304)
مفقودالاثر
اسیر و مفقودالاثر شخصی است که در راه به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی و استمرار آن از تاریخ 19/10/1356 به بعد اسیر یا مفقودالاثر شده و مراتب در مورد پرسنل نیروهای نظامی و انتظامی به تأیید نیروی مربوطه و در سایر موارد به تأیید بنیاد شهید رسیده باشد. (ماده 136 آییننامه اجرایی قانون خدمت وظیفه عمومی مصوب 13/5/1364 هیأت وزیران)
مفلس
مفلس کسی است که دارایی او برای پرداخت مخارج عدلیه یا بدهی او کافی نیست. (ماده 2 قانون اعسار و افلاس و اصلاح قانون تسریع محاکمات مصوب 25/8/1310)
مقاطعه کار
مقاطعهکار به اشخاصی اطلاق میشود که در ضمن عقد قرارداد یا پیمان یا صورتمجلس مناقصه انجام هرگونه عمل یا فروشکالایی را با شرایط مندرجه در قرارداد یا پیمان یا صورت مجلس مناقصه در قبال مزد یا بها و به مدت معین تعهد کند. (ماده 12 قانون مالیات بر درآمد مصوب 10/5/1334)
مقاطعه کار
مقاطعه کار به شخصی اطلاق میشود که در ضمن عقد قرارداد یا پیمان یا صورت مجلس مناقصه انجام هرگونه عمل یا فروش کالایی را با شرایط مندرجه در قرارداد یا پیمان یا صورتمجلس مناقصه در قبال مزد یا بها و به مدت معین تعهد نماید. (ماده 11 قانون مالیات بر درآمد و املاک مزروعی و مستغلات و حق تمبر مصوب 16/1/1335)
مقامات سیاسی وزارت امور خارجه
مقامات سیاسی وزارت امور خارجه به قرار زیر است: 1-وابسته. 2- دبیر سوم. 3- دبیر دوم. 4- دبیر اول. 5- رایزن درجه سه. 6- رایزن درجه دو. 7- رایزن درجه یک. 8- سفیر. (ماده 22 قانون مقررات تشکیلاتی، استخدامی، مالی و انضباطی وزارت امور خارجه مصوب 7/3/1352)
مقاولهنامه و پروتکل
صورتجلسهای است که در پایان مذاکرات نمایندگان دو یا چند دولت به امضا میرسد یا سندی است که به منظور توضیح و تفسیر یا تعدیل یا تصحیح موادی از عهدنامه و موافقتنامه اصلی تنظیم میشود و معمولاً جزئی از آن تلقی میشود. (بند 29 آییننامه اجرایی قانون حفظ و تثبیت کناره و بستر رودخانههای مرزی مصوب 18/12/1363 هیأت وزیران)
مقاومت
ظرفیت تحمل یک عضو برای تحمل نیروهای وارده. (از بخش تعاریف آییننامه طراحی ساختمانها در برابر زلزله مصوب 17/9/1378 هیأت وزیران)
مقدار مدعی به
مقدار مدعا به مبلغی است که در عرضحال صریحاً قید شده است اجرتالمثل و خساراتی که بعد از تقدیم عرضحال به مدعی به تعلق میگیرد ممکن است علاوه شود ولو این که مجموعاً زیاده بر حد نصاب صلحیه شود مواردی که تعیین مقدار مدعا به یا قیمت آن در ابتدای دعوی ممکن نیست داخل در صلاحیت صلحیه است مگر این که زاید بودن آن بر حد نصاب صلحیه اجمالاً معلوم باشد. (اصلاحیه ماده 22 قانون موقت تصرفات در قانون اصول محاکمات حقوقی راجع به محاکم صلحیه مصوب 31/3/1302)
مقدار مدعی به
مقدار مدعی به مبلغی استکه درعرضحالصریحاً قید شده است به ضمیمهاجرتالمثل وخسارت که بوجه مدعی به تا روز اقامه دعوی ضمیمه شده و عارض تأدیهآن را تقاضا میکند. (ماده22 قوانین اصول محاکمات حقوقی مصوب 18/8/1290)
مکتب
مکاتب و مدارس بر دو قسمت است رسمی و غیررسمی: رسمی آن است که از طرف دولت دایر شده باشد - غیر رسمی آن است که بانی مخصوص داشته باشد. (ماده 8 از قانون اساسی معارف مصوب 9/8/1290)
ملاک تعیین قیمت
ملاک تعیین قیمت عبارت است از بهای عادله روز تقویم اراضی و ابنیه و تأسیسات و حقوق و خسارات مشابه واقع در حوزه عملیات طرح بدون در نظر گرفتن تأثیر طرح در قیمت آنها. (ماده 5 لایحه قانونی خرید و تملک اراضی و املاک برای اجرای برنامههای عمومی و عمرانی و نظامی دولت مصوب 17/11/1358 شورای انقلاب)
ملاک تعیین قیمت
ملاک تعیین قیمت عبارت است از بهای عادله اراضی و ابنیه و تأسیسات مشابه واقع در حوزه عملیات طرح عمرانی بدون در نظر گرفتن تأثیر طرح مربوط در قیمت آنها. در مواردی که ملک محل سکونت مالک باشد علاوه بر بهای عادله صدی ده به قیمت ملک افزوده خواهد شد و هرگاه ممر اعاشه مالک منحصر به درآمد همان ملک متصرفی باشد 15 درصد دیگر قیمت عادله از این بابت به او پرداخت خواهد شد. (بند 3 ماده 50 از قانون برنامه و بودجه کشور مصوب 10/12/1351)
ملزم به انفاق
کسی ملزم به انفاق است که متمکن از دادن نفقه باشد یعنی بتواند نفقه بدهد بدون این که از این حیث در وضع معیشت خود دچار مضیقه گردد. برای تشخیص تمکن باید کلیه تعهدات و وضع زندگانی شخصی او در جامعه در نظر گرفته شود. (ماده 1198 قانون مدنی)
ملک عمومی
اراضی کوچههای عمومی و میدانها و پیادهروها و خیابانها و بهطور کلی معابر و بستر رودخانهها و نهرها و مجاری فاضلاب شهرها و باغهای عمومی و گورستانهای عمومی و درختهای معابر عمومی واقع در محدوده هر شهر که مورد استفاده عموم است ملک عمومی محسوب و در مالکیت شهرداری است. ایجاد تأسیسات آبیاری از طرف وزارت آب و برق در بستر رودخانهها واقع در محدوده شهرها بلامانع است شهرداری ها نیز مکلفند برای اجرای هر گونه عملیات عمرانی در بستر رودخانهها قبلاً نظر وزارت آب و برق را جلب نمایند. (تبصره 6 قانون اصلاح پارهای از مواد و الحاق مواد جدید به قانون شهرداری ... مصوب 27/11/1345)
ممنوع (کالا)
کالاهایی است که صدور و ورود آنها به موجب قانون یا شرع مقدس اسلام منع شده است. (بند 4 ماده 5 قانون مقررات صادرات و واردات سال 1364 مصوب 17/2/1364)