(مدنی) الف- درمقابل خسارتی است که قانون آنرا تجویز نکرده است مانند خسارت زائد برصدی دوازده. ب - در مقابل وجه التزام بکار می رود. (تبصره اول ماده 34 مکرر قانون ثبت)

(مدنی) خسارتی که به بدن شخص یا دارائی او وارد شده باشد مانند جراحت وارد کردن و شکستن پنجره (تبصره یک قانون مطبوعات 1324 وماده هفت قانون تشدید مجازات رانندگان مصوب 1328) رک. خسارت معنوی

(مدنی) ضرری که متوجه حیثیت و شرافت و آبروی شخصی یا بستگان او (که بالنتیجه متوجه او شده باشد) گردد (تبصره یک قانون مطبوعات 1334) درپاره ای ازموارد، قانون خسارت معنوی را تقویم و میزان آنرا معین کرده است (ماده 212مکرر قانون جزا و ماده هشت قانون چکهای بی محل مصوب 1337 منسوخ بقانون صدور چک 1344) ولی این یک ابداع قانونی است ومطلب ذاتأ قابلیت تقویم را ندارد.

(تجارت) خسارت واخواست (یا مخارج اعتراض سفته و برات) بمأخذ صدی یک مبلغ سفته و برات گرفته میشود (ماده 54 قانون تصفیه امور ورشکستگی)

کسیکه وارد ده میشود که کاری بگیرد (از زارع ده یا مالک آن) و دارای حق ریشه و اعیان (رک. حقوق زارعانه) و نسق نمیشود (رک. نسق زراعتی) مگر بموافقت زارع ویا آباد کردن زمین جدید (غیر از اراضی دائر وبائر وآیش آن ده) ماده 32 آئین نامه اصلاحات ارضی مصوب 3- 5- 43 و بند دوم از یازدهمین قسمت صورت جلسه شورای اصلاحات ارضی مورخ 11-1-41 (مجموعه اصلاحات ارضی- صفحه 40)

(فقه- مدنی) بکسرخاء عبارت است از اخته بودن مرد از طریق دخل و تصرف وعملیات مادی در بیضه او. چنین کسی را خصی (بفتح اول) گویند. ماده 1122 قانون مدنی (صفحه 483 جامع الشتات)

(فقه) اموری که شخص مکلف بکفاره شرعا باید آنها را انجام دهد (واجبات کفاره) از قبیل آزاد کردن بنده، پوشاندن جامه بدرویشان و روزه گرفتن. کفاره عملی خسارتی ازآن خطا به دیگری برسد مرتکب خطا ملزم بجبران آن میشود بجای خطا باین معنی تقصیر هم گفته میشود (ماده 386 - 391 قانون تجارت). چون خطا از قرنها قبل در محاورات حقوقی زبان فارسی شمول نسبت بمورد عمد ندارد مناسب است بجای ترجمه Faute تخطی نهاده شود نه خطا تا شامل تخطی عمدی و غیر عمدی شود. (جزا) خطا در امورکیفری عبارت است از بی مبالاتی وبی احتیاطی و عدم رعایت مقررات دولتی و عدم مهارت (ماده 177 قانون کیفر عمومی و ماده 1- 2- 3 قانون تشدید مجازات رانندگان و غیره) (با صطلاحات مذکور رجوع شود).

(مدنی) یعنی تخطی حاصل بخاطر انجام وظیفه مانند اینکه راننده ماشین شخصی که اجیرمالک و راننده او است درهنگامیکه ماشین را برای تعمیر بتعمیرگاه می برد عابری را مجروح نماید. این نوع از خطا (تخطی) موجب مسئولیت است. مقصود ازعبارت ((بمناسبت انجام وظیفه)). در مواد 11-12 قانون مسئولیت مدنی همان مسئولیت بسبب انجام وظیفه است و تعبیر قانون مزبور درست نیست زیرا ضرری که بمناسبت انجام وظیفه وارد می شود از موارد مسئولیت متبوع ازجانب تابع نمی باشد (رک. خطاء بمناسبت انجام وظیفه).

(مدنی) تخطی که انجام وظیفه موجب تسهیل وقوع آن شود مثل اینکه راننده ماشین شخصی که بدستورصاحب آن مشغول انجام وظیفه است در حین رانندگی با راننده دیگری که رفیق او است شوخی میکند و درنتیجه شوخی عابری را مصدوم میکند در این جا خود راننده مسئول خسارت است و بر صاحب ماشین طرح دعوی خسارت نمیتوان کرد.

رک. خطا

(مدنی) Faute civile رک. خطا

(مدنی) مثل اینکه راننده ماشین شخصی که بدستور او، مشغول انجام وظیفه است عابری را مصدوم و مجروح نماید.

(فقه) بمعنی شبه عمد است (رک. شبه عمد)

(مدنی) بمعنی خطاء قراردادی است. (رک. خطاء قراردادی)

(فقه) خطاء دادرس در امور دادرسی را گویند. خسارت ناشی از خطاء قاضی را باید ازبیت المال بدهند (خطاء الحاکم فی بیت المال) این موضوع نوعی از مسئولیت دولت است.

(مدنی) در اصطلاحات جدید به پیروی ازحقوق فرانسه به تخلف از تعهد ناشی از قرارداد گفته می شود خواه از روی عمد باشد خواه نه (ماده 221- 222 226- 227- 229- 237- 238 239 ق – م)

(مدنی) در اصطلاحات جدید به پیروی از حقوق فرانسه به تخلفاتی گفته میشود که درصورت ایراد ضرر بغیر موجب مسئولیت مدنی گردد (رک. مسئولیت مدنی- خطا)

(مدنی) بموجب این نظریه برای کسیکه مسئول مدنی شناخته شده است فرض تقصیر و تخطی Faute می شود خواه اثبات خلاف آن قانونا مجاز باشد خواه نه. مثلا در باب مسئولیت تابع و متبوع (رک. مسئولیت متبوع از طرف تابع) وقتیکه تابع خسارتی بدیگری رساند فرض قانون این است که متبوع در انتخاب تابع، دقت کافی نکرده است لذا اومسئول خسارت متضرر است و متضرر میتواند علیه او یا علیه تابع یا علیه هردو بطور تضامن طرح دعوی کند ودر صورت اخذ خسارت از متبوع، او می تواند همان خسارت را از تابع وصول کند. ماده 12 قانون مسئولیت مدنی برهمین نظریه بنا شده لکن فرض تخطی را یک اماره نسبی قرار داده است. فرض تخطی درباره صغیر غیر ممیز و دیوانه امکان ندارد. بهمین جهت برای تعمیم مسؤلیت عمل غیر وساختن ضابطه این نظریه مدتها است که متروک مانده است. چهار نظریه دیگر در مورد مسئولیت متبوع از تابع وجود دارد (رک. نیابت - ضمان- غرم)

(فقه) بمعنی شبه عمد است (رک. شبه عمد)

(جزا) نوعی از جرائم که ماهیت آنها مخالفت با نظامات عادی است. تعاریف خلاف عموما مبهم است باید از روی طبع وکمیت مجازات آنرا شناخت. عمد رکن خلاف نیست (ماده 184 دادرسی کیفری و ماده 11 قانون جزا)